Ижреттің төртінші, бесінші жылы

Ухуд соғысынан кейінгі оқиғалар. Бірнеше тайпадан басқа Араб түбегіндегі тайпалардың барлығы ислам дінін өздеріне дұшпан санап, мұсылмандармен шайқасуға бет бұрды. Оның себебі де айқын: ислам пайда болған күннен бастап, пұтқа табынушылыққа қарсы шықты. Ал, арабтар пұтқа табынушылықты өздерінің діні ретінде санайтын. Араб тайпаларының исламға дұшпандықпен қарауының келесі бір себебі – олар Құрайш тайпасына бағынатын. Қажылық мезгілінде Меккеге келетін араб тайпалары Құрайштардың исламға дұшпандығын көздерімен көрген және үнемі Құрайштарға болысуды жөн деп санайтын. Олардың исламға дұшпандықпен қатынас жасауының үшіншісі, әрі басты себебі – ислам діні қоғамға жаңа жүйе әкелді. Өйткені арабтар кең далада еркін өмір сүретін, қалаған нәрсесін істеп, белгілі бір тәртіп, қағида деген нәрсені мүлдем ұқпайтын. Кең, шөл далада олар ойына келген нәрсені істеп, кейде қарақшылықпен де, адам өлтірумен, ұрлықпен айнатысатын, тіпті, мұндай әрекетті батырлық деп мақтанатын. Ал ислам діні адамдыққа қайшы мұндай әрекетті шектеп, бір қағидамен, бір жүйемен үмір сүруді насихаттады. Мұсылмандар меккеліктерді сауда жолы арқылы қыспаққа ала бастаған кезде, Құрайштармен тығыз сауда байланыс орнатып келген араб тайпалары да алаңдай бастады және көрші араб тайпалары Құрайштармен тізе қосып Ухуд шайқасына да қатысты. Ухудтағы шайқастан соң мұсылмандардың мысы басылды, жеңілді деп жорамалдап, олар Мединеге қыр көрсетуге шықты.

Пайғамбар – араб тайпасы арасындағы саяси барысты дер кезінде аңғара білген көреген билеуші. Бір шеттен бір араб тайпасы шабуылға шыққалы жатыр деген қауесетті ести сала, ол мәселені дер кезінде шешуге тырысты. Өйткені осындай шбауылдар жан-жақтан қаумаласа, онда мұсылманардың жағдайы қиынға соғары хақ. Осы себепті Пайғамбар Ухудтан соң жортуылшы жасақтар аттандырып отыруды жөн деп білді. Мұндағы басты мақсат – мединеліктердің өз-өзін қорғай білуін көрсетуі.

Әбу Салама жорығы. Ухуд шайқасынан соң һижреттің төртінші жылы Бани Асад тайпасы ішіндегі Хуайлид әулетінің Мединеге қарсы шабуылға шығуға руына үндеу тастап жатқанын ести сала Пайғамбар Әбу Салама бин Абду-л-Асад басшылығындағы 150 әскерді жорыққа аттандырды. Хуайлид әулеті Мединеге кенеттен шабуыл жасап, Мединенің маңайындағы малды барымталауды жоспарлаған болатын. Осы барымтаға басты себеп – Ухудта мұсылмандарың жеңілісі. Мұсылман сарбаздарына күндіз жасырынып, түнде жүру және ешбір жан баласына сездірмей, тұтқиылдан жауға тарпа бас салу міндеттелді. Осы тапсырма бойынша барымта ниетінде болған жау дер кезінде бастырылды және басқа руларға да бұл үлкен сабақ болды.

Ибн Унайс жорығы. Нахла аймағын мекендейтін Лихиан тайпасының ақсақалы Халид бин Суфиянның Мединені жаулау ниеті туралы хабар да Мединеге жетті. Пайғамбар Абдуллаһ бин Унайсты шақырып алып осы қауесеттің ақиқатын біліп келуге міндеттеді. Абдуллаһ бин Унайс Нахлада әлгі қауесетті Халидтің өз аузынан естиді. Ол орайын тауып Халиді қолындағы семсерімен өлтіреді де, бұл мәселе осымен шешіледі.

Ражи оқиғасы. Һижреттің төртінші жылы Лихиан тайпасына көрші орналасқан Адл, Қарра руларының бірнеше адамы Пайғамбарға келіп, өз қауымына исламды түсіндіретін бірнеше адамды жіберуін өтінді. Пайғамбар олардың өтініші бойынша Қасым бин Сабит басшылығындағы алты адамды жіберді. Олар Мекке мен Аскан арасындағы Хузайл тайпасына қатысты су бойындағы Ражи деген жерде мүшіріктердің құрған қақпанына түсті. Алты мұсылманды Мединеден алып шыққандар оларды Лихиан тайпасы өкілдеріне берді. Алты адамға екі жүз әскер тап келді. Алты мұсылман тауды паналаса да, үшеуі сол арада мерт болды, ал қалғаны қолға түсті. Жолда әлгі үш мұсылманның бірі қашпақ болғанда мүшіріктердің лақтырған тастарынан жан тапсырды.

Әлгі мүшіріктер қолға түскен Хубайб пен Зейдті Меккеге алып барып сатып жіберді. Зейдті Сафуан бин Умаййа сатып алды да, оны Бәдірде өлген әкесі үшін кек алу мақсатында өлтірмек болды.

Хубайбты біршама уақыт абақтыда ұстап, Харс бин Амирдің орнына өлтіруге шешім қабылдады.

Мауна құдығындағы оқиға. Хижреттің төртінші жылы Килаб тайпасынан Әбу Бара Пайғамбарға келіп, қауымына исламды үйретуші ұстаздарды жіберуді өтінді. Сонда Пайғамбар: «мен Нежд аймағына сене алмаймын, серіктерімнің өміріне де жауаптымын», - деп қайтарды. Бірақ Әбу Бара ұстаздардың өміріне кепілдік бергендіктен, Пайғамбар Әбу Бараның өз халқы арасындағы абыройына сеніп, сахабалардың біршамасы Неждке жіберді. Ислам тарихшылар жіберген сахабалардың 40 пен 70 аралығында болғандығын айтады. Олар Бани Амир тайпасына қарасты территорияда Мауна құдығына келіп аялдады және араларынан Харам бин Милханды Амир бин Туфейлге Пайғамбар хатын беруге жіберілді. Амир Пайғамбардың хатына да қарамастан Харамды өлтіртеді де көрші орналасқан тайпаларға адам жіберіп, олардың жиналуын бұйырады. Дегенмен де олардың арасынан Әбу Бараның берген уәдесіне тұрғандары да болды және Амирге қосылмады. Бірақ, Амир жеткілікті дәрежеде әскер жинады. Хатты апарып беруге кеткен Харамды күткен сахабалар ол кешіккеннен соң, Амир жаққа қарай бет алған. Сахабаларды Амирдің әскері қоршауға алып, барлығын қырып салады. Бірақ арасынан Амр бин Умаййаны ғана Амир босатып жібереді. Пайғамбар осы оқиғаға қатты қайғырды. Амирден аман құтылған Амр бин Умаййа Мединеге қайтар жолда екі адамға жолықты. Оларды қасындағы сахабаларды өлтірген адамның руластары деген күмәнмен Амр өлтіріп тастайды. Негізінде әлгі өлтірілген адамдар Мединемен тату қатынастағы Амир тайпасының өкілдері болып шығады.

Бани Надир оқиғасы. Ражи мен Мауна оқиғасы Яһудилердің қайта бас көтеруіне жол ашты. Мұсылмандар мен яһудилер арасында исламның алғашқы кезінен-ақ келісімдер бар еді. Бірақ еврейлер осы келісімге мойын ұсына бермейтін. Мединеден екі шақырымдай қашықтықта орналасқан Құба деген жерде Бани Надир еврейлерін мекендеді. Олардың мұсылмандармен жасасқан келісімдерге қаншалықты берік екендігіне көз жеткізу мақсатында Пайғамбар Бани Надирге бет түзеді. Пайғамбардың қасында Әбу Бәкір, Омар, Али сияқты оншақты сахабалар бірге барды. Пайғамбардың Бани Надир әулетіне барғандағы негізгі мақсаты – Амр бин Умаййаның жолда өлтірген екі адамының құнын Амир әулетіне келісімге сай бірге төлеу. Пайғамбар Бани Надир әулетінен төленетін құнның оларға тиесілі бөлігін сұрады. Еврейлер Пайғамбар алдында жылы қабақ көрсеткенімен өз араларында күдік тудырды. Олар Пайғамбарды өлтіру әрекетіне дайындалып жатқан болатын. Олар Пайғамбар отырған жердің төбесінен дәу тас тастау мақсатында бір адамды жіберді. Пайғамбарды өлтіруге міндеттелген Амр бин Жихаш үйдің шатырына шыққан кезде, Пайғамбар оның алдын алып Мединеге қайтып кетті.

Құрайш Бани Надирге адам жіберіп, исламның көзін құрту мәселесінде бірігіп іс атқаруға ұсыныс жасаған. Құрайштың бұл ұсынысын еврейлер одан ары дамытуға сөз берді. Біршама уақыт өткеннен соң, отыз адамымен келіп, Пайғамбармен сұхбат жасауға шақырды. Онда еврей раввиндерімен бірлесе отырып, діни мәселені талқыға салмақ. Осы талқыдан соң еврей раввиндері мұсылмандықты дұрыс деп тапса, Бани Надир тайпасы толығымен ислам дінін қабылдамақ. Алайда, яһудилер соғыс дайындығын жасап жатқандықтан, Пайғамбар олардың ұсыныстарынан бас тартты да оларға алдымен мұсылмандармен жаңа келісімге отыруды талап етті. Бани Надир Пайғамбардың ұсынысынан бас тартқандықтан, Пайғамбар Бани Қурайза әулетімен жаңа шарт жасасуды ұсынды. Ал олар Пайғамбардың талабына мойын ұсынды. Ал Бани Надир бастапқы ұстанымдарынан айнымады. Бани Надир Пайғамбарға үш адамымен келіп, еврейдің үш дін адамымен пікір талас жасауын, егер яһуди дін адамдары исламды қабылдаса, бүкіл тайпа исламды қабылдайтынын алға тартты. Пайғамбар осы ұсынысты қабылдап жолға шығады. Алайда Пайғамбар жолда яһудидер өлтіруге дайын тұрғанын естіп артқа қайтады.

Пайғамбар Мединеге оралысымен Мухаммад бин Масламаны еврейлерге елшілікке жібереді. Оларға келісімді бұзғандықтан және Пайғамбарды өлтірмекші болғандықтан, он күннің ішінде қаладан кету талабы қойылады.

Бани Надир бұл ұсынысқа көнгенімен мұнафықтар басшысы Абдуллаһ бин Убай оларға екі мың адамымен көмекке келетініне сендіріп, ойларынан бас тарттырады.

Бани Надир Пайғамбардың талабын орындамағандықтан, Пайғамбар әскері олардың қамалдарын қоршауға алды. Жиырма күндік қоршаудан соң олардың ашық шайқасқа шықпайтындығы белгілі болды. Сондықтан, олардың еккен құрма ағаштары кесілуге бұйрық берілді. Еврейлердің күткен көмек, яғни Абдуллаһ бин Убай келмегеннен соң, олар берілді және бас амандықтарына кепілдік беруді өтінді. Олардың өтініштерін Пайғамбар қабыл алды да қаруларынан басқа барлық мал-мүліктерін 600 түйеге артып олар қамалдарын босатты. Олардың бір бөлігі Хайбарға кетсе, келесілері Сирия жақтағы Азриат жеріне, Қайнуқа еврейлерінің жанына кетті. Еврейлердің екі адамы мұсылман болып Мединеде қалды. Бани Надирден қалған жерлер мен үйлер сахабаларға бөліп берілді.

Еврейлер мен Құрайштар Араб түбегіндегі тайпаларды мұсылмандарға айдап салуды одан ары жалғастырды. Сондықтан рулар Мединеге шабуыл жасау қаупі үнемі болып тұрды. Осы себепті Пайғамбар үнемі сақ жүруді міндетті санады. Һижреттің бесінші жылы Неждтегі Ғатафан тайпасының кейбір тармақтары Мединеге шабуыл жасау үстінде екен деген хабар жетті. Сондықтан Пайғамбар 400 адамдық сарбаздарды оларға қарай аттандырды. Әскер «Затурриқа» деген жерге келген кезде, дұшпанның Салаба және Мухариб тайпаларының әскері кездесті. Олар мұсылман әскеріне жүректері дауламай тауға қашты. Осы оқиғадан соң мұсылман әскері кері қайтты.

Һижреттің төртінші жылғы оқиғалар:

1. Пайғамардың жиен немересі Хусейн бин Али дүниеге келді;

2. Пайғамбардың әйелі Зейнеп бинт Хузайма қайтыс болды;

3. Кейбір таришылар шараптың осы жылы харам болғандығын айтадф.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: