Ижреттің бірінші жылы. Пайғамбарлықтың Медине дәуірі

Медине қаласы. Исламнан бұрынғы дәуірде «Ясриб» деп аталған бұл қала Пайғамбардың һижретінен соң «Пайғамбардың қаласы» деген мағынаны білдіретін «Мадинату-н-Набауи» сөзінің қысқарған түрінде «Медине» деп аталып кетті. Қала Хижазда солтүстікке қарай еңкіш алқапта орналасқан. Алқап солтүстікте және оңтүстік-шығыста қаладан шамамен 4 километр қашықтықта орналасқан және жоғарғы Арабстан жазықтығы мен теңіз жағалауының аласа алқаптары арасындағы тау сілемдері – Ухуд пен Айр тауларымен қоршалған. Медине алқабында су мол болатын, сондықтан, егіншілік жақсы жолға қойылған: құрма баулары, апельсин, лимон, анар, банан, өрік және інжір ағаштары егілген бақшалар өсірілді.

Мединеде үш еврей тайпасы өмір сүрді, олардың бұл аймаққа қашан келгендігі және тектері қайда барып тірелетіндігі беймәлім, зерттеушілер арасында бірнеше пікірлер ортаға тасталған. Мединедегі Аус және Хазраж сияқты арабтың екі тайпасынан бұрын мұнда Амалика тайпасы мекендеген. Аус пен Хазраж тайпалары Оңтүстік Арабстаннан қоныс аударған тайпалармен бірге келіп, Мединеде тұрақтап қалған деген мәліметтер бар. Мединедегі еврейлр аталған екі араб тайпасын бір-біріне айдап салуы нәтижесінде бірнеше шайқастар болды, осылайша екі тайпаны да әлсіретіп, өздері үстемдікке ие болып отырды.

Осылай, әсіресе, Буас шайқасынан соң араб тайпалары әбден күйзеліске тап болды. Міне, осындай жаман жағдайға душар болған араб тайпалары арасында ислам діні таралды.

Мұсылмандар арасындағы бауырластық. Меккеден қоныс аударған мұсылмандар, яғни, мухажирлердің Мединеде таныстары барлары солардың үйлерінде қонақ болды. Ал басқа мухажирлер басқа мединелік мұсылмандар арасына орналастырылды. Енді бір мухажирлер кейіннен қол жеткізген жерлерге өз үйлерін тұрғызды.

Мединенің көгалды климаты шөл аймақтан келген мухажирлерге қиындық алып келді. Тіпті, олардың арасында безгек ауруына шалдыққандар да кездесті.

Пайғамбар мухажирлер мен мединелік мұсылмандардан құралған мәжіліс ұйымдастырды. Ол барлық мүлкін, үй-жайын, дос-жарандарын, туған-туыстарын Меккеге тастап таршылыққа тап болған мухажирлердің көпшілігі мен көмек қолын созуға дайын мединелік мұсылмандарды, яғни, «ансарды» бір-біріне бауыр етті. Осы бауырластық мәжілісі бойынша мединелік әрбір мұсылман жанұя меккелік жанұяны жанына алады және бауыр болады. Олар бірге еңбек етіп, табыстарын өзара бөліске салады, тіпті, олар бір-біріне мұрагер де бола алады.

Мединелік мұсылмандар мухажир бауырларына қонақжайлықтың озық үлгісін көрсете білді. Тіпті, Сад бин Раби бауыры болып есептелген Абдуррахман бин Ауфқа дүниесінің жартысын беруге, әйелдерінің бірімен ажырасып, оны да беруге дейін ниетін білдірген. Бұл ұсынысты қабылдамаған Абдуррахман «Алла сені мүлкіңмен, жанұяңмен бірге қасиетке бөлесін, сен маған қаланың базарын көрсет», - деді. Одан басқа Әбу Бәкір Хариса бин Зейдпен, Омар бин Хаттаб Итбан бин Маликпен, Осман бин Аффан Аус бин Сабитпен, Әбу Убайда бин Жаррах Сад бин Муазбен, Мусаб бин Умайр Халид бин Зейдпен т.б. діни бауырлас болды.

Аз уақыттың ішінде жағдайларын жақсартып алған мухажирлер алған қарыздарын қуанышпен өтеді. Кейіннен дін бауырластарының мұрагер болу үкімі жойылды.

Еврейлермен жасалған азаматтық келісім. Мұсылмандар арасында бірлікті қамтамасыз еткен және мұнафықтардың оған кедергі болуға талпынған әрекетін аяқсыз қалдырған Пайғамбар Медине аймағында өмір сүретін Бани Қурайза, Бани Надир және Бани Қайнуқа яһуди тайпаларымен еркін түрде келісімге тұра отырып, Мединедегі саяси ынтымақтастықты жүзеге асыруға ұмтылды. Осы келісім бойынша мұсылмандар мен еврейлер бір халық тәрізді өмір сүре алады, екі жақ та өз діндерін ұстана отырып, бір-бірінің діндеріне кедергі жасамайды. Ал үшінші бір жақпен соғыс жарияланса, келісімге отырған әлгі екі жақ бір-біріне көмектеседі. Медине қаласына қауіп төнген жағдайда екі жақ тізе қоса отырып, оны қорғайды. Бейбітшілік уақыттарда бір-бірімен араласып, екі жақта Мединені қасиетті мекен деп санап, қан төкпейді. Қандай да бір келіспеушілікте Пайғамбарға келіп жүгінеді.

Алғашқы ислам мемлекетінің құрылуы. Пайғамбар еврейлермен азаматтық келісімге отырғаннан және мұсылмандарды бір-біріне бауыр қылғаннан соң ислам мемлекетінің алғашқы негіздерін қалады, алып келген дінді таратудың құралдарын дайындады. Пайғамбар мемлекеттің қазылыққа, мемлекеттік қазыналыққа, әскери, діни және оқу-ағартушылыққа қатысты құрылымдарды құрып бекітті.

Сондай-ақ Анастың үйінде ұйымдастырылған бір жиналыста ислам мемлекетінің заңы қабылданды. Бұл заңнаманың 1-23 бабына дейінгісі мұсылмандарға, 24-47 аралығы яһудилерге қатысты.

Пайғамбар мешітінің салынуы. Пайғамбар Әбу Айюуб әл-Ансаридің үйінде қонақ болған уақытта түйесінің шөккен жерін сатып алған болатын. Осы жерге мухажир, ансар мұсылмандардың көмегімен мешіт соғылды. Ал мешіттің айналасына Пайғамбар жанұясына арналған хұжралар (қосалқы бөлмелер) де салынды. Осы бөлмелердің саны кейінірек тоғызға жетті. Осы жылы Пайғамбар Айшаға үйленді. Мешіттің ауласындағы бір бұрышқа қосалқы тағы бір бөлме салынды, осы жердің төбесіне құрма ағашынан шатыр жасалып, төбесі күн сәулесінен қорғанатын көлеңке етіп істелінді. Үй-жайы, жанұясы жоқ кедей сахабаларға арнап салынғандықтан осы шатыр астын мекен қылып паналайтындар «Суффа иесі» деп аталды. Сол заманда олардың саны 70-ке жетті. Пайғамбар оларды өз дастарханына шақыратын, ал қалғандарын бай мұсылмандарға жіберетін және өзіне келген садақаларды Пайғамбар оларға бөліп беретін. Суффа қауымы пайғамбардан ажырамай исламның мәнін үйреніп, өмірлерін осы жолға қарай бағыттайтын. Хадисті көп жеткізген атақты сахаба Әбу Һурайра да осы Суффа қауымының біріне жатады.

Азан. Намаз уақытында мүміндерді намазға шақыратын бір құрал іздестірілді. Еврейлер құлшылықтарына кернеймен шақыратын, ал христиандар қоңырау шалатын. Осы мәселеде Пайғамбар сахабаларымен кеңес жүргізді. Омардың түсінде көргені және уахидің нәтижесінде дауыстап азан шақыру Билал Хабашиге үйретілді және ол өзіне үйреткені бойынша мешітке жақын Нажжар әулетіндегі бір әйелдің биік үйінің биік шатырына шығып алып азанды шақыра бастады. Азан жайлы Омардың түсін Абдуллаһ бин Зейд бин Салаба да көргендігі де баяндалады.

Һижреттің бірінші жылындағы оқиғалар:

1. Алғашқы жұма намазы оқылды;

2. Масжиду-н-Набауи (Пайғамбар мешіті) салынды;

3. Мешітке жапсарлас Пайғамбар үйі және суффа иелеріне арналған шатыр салынды;

4. Азан шақырыла бастады;

5. Мухажирлер мен ансарлар бауырласты;

6. Яһудилермен келісім жасалды;

7. Пайғамбар мен Айшаның тойы жасалды

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: