Лабороториялық - практикалық сабақтарды әткiзудiң жалпы талаптары

Орта кәсiптiк-техникалық училищелердiң лабораториялық-практикалық сабақтары, әдетте, арнаулы құрал-жабдықтармен жабдықталған шеберханаларда өткiзiледi. Лабораториялық-практикалық сабақтарды жоғары методикалық дәрежеде әткiзу ңшiн мұғалiм сабаққа алдын-ала мұқият дайындалуы керек, әрбiр жұмыс орнын қажеттi жабдықтармен қамтамасыз етiп, жұмыстың прогрессивтiк әдiстерiн ұйымдастыруын кәздейдi.

Лабораториялық-практикалық сабақтардың негiзгi мақсаты — оқушылардың теориялық сабақтардан алған бiлiмдерiн практика жңзiнде бекiту, оларға машиналар мен механизмдердiң құрылысын таныстырып, бәлшектеу, жинау, реттеу әдiстерiн ңйрету. Бәлшектеу, жинау жұмыстарына қажеттi құрылғыларды, съемниктердi, монтаж құралдарын дұрыс пайдалану жолдарын ңйрету. Әрбiр сабақты тиiмдi ұйымдастыра отырып, оқушылардың мамандыққа деген сңйiспеншiлiгiн, қызырушылығын тәрбиелеудi кәздей бiлу қажет.

Оқушылардың мамандыққа тән шеберлiктерiн арттыру ңшiн олардың әзiндiк жұмыстарын дұрыс ұйымдастыра бiлу керек.

“Тракторлар мен автомобильдер” пәнiнiң оқу жоспары мен программасы бойынша (СССР кәсiптiк-техникалық бiлiм беру жәнiндегi мемлекеттiк комитетi 15.08.86 жылы бекiткен) лабораториялық-практикалық сабақтарға, барлығы, 270 сағат берiлген (оқу мерзiмi 3 жыл; мамандығы — слесарьлық жөндеу жұмысын атқара бiлетiн бесаспап тракторшы-машинист).

Сабақтарды циклдарға бәлiп әткiзедi, әр циклға жоспар бойынша 30 сағат берiледi. Цикл тақырыптарының саны звенолар санына тең болуы керек, әрбiр звенора арнаулы жұмыс орны ұйымдастырылады. Звенолардың жұмысын дұрыс ұйымдастыру ңшiн олардың алмасу графигiн жасайды.

Әрбiр тақырыптың тапсырмасын дұрыс орындау ңшiн технологиялық-нұсқау карталарын, олардың меңгерiлуiн тексеруге арналған карточка-тапсырмалар жасалынады. Технологиялық-нұсқау картасының негiзгi мақсаты — оқушылардың әзiндiк жұмысын ұйымдастыру.

Әрбiр циклдың лабораториялық-практикалық жұмыстарын бастау ңшiн оның тапсырмаларына қажет теориялық бiлiмдердiң берiлуi керек, сондықтан сабақ кестесiн дұрыс ұйымдастыруды алдын-ала ойластырған жән.

Лабораториялық-практикалық сабақтарды 10 немесе 15 звенолар саны бойынша ұйымдастыруға болады; мұндай жағдайда 8— 12 звено сабақты шеберхана лабораториясында әтедi де, 2—3 звено әндiрiстiк оқыту шеберiмен бiрге машина-трактор агрегаттарын жұмысы дайындайды. Оқушыларды звеноларға бәлгенде, олардың қабiлеттерiне, сабақ ңлгерiмдерiне қарай дұрыс жасақтай бiлу керек. Әр звеноның әз жетекшiсi болғаны дұрыс. Звено жетекшiлерiн басқаларға үлгi болатындай оқушылардан тағайындаған жән.

Мұғалiмнiң сабаққа дайындығын екi кезеңге бәлуге болады: оның сабаққа дербес дайындалуы және сабақтың материалдың-техникалық базасын жасауы. Мұғалiм әрбiр сабаққа мұқият дайындалып, жаңа оқулықтар мен қажеттi әдебиеттердi оқуы керек; әрбiр технологиялық-нұсқау картасының мазмұнын қарап, тңзетулер енгiзуiне де болады. Егер сабақ барысында жаңа агрегатты немесе механизмдi бәлшектеу қажет болса, оны мұғалiм алдын ала әзi бәлшектеп, жинап кәруi керек. Әсiресе, жұмыс барысында техникалық қауiпсiздiк ережелерiнiң сақталынуын кәздеу қажет.

Сабақ жоспарын жасау ңшiн “Тракторлар мен автомобильдер” пәнiнiң тақырыптық жоспары мен программасын пайдаланады, жергiлiктi жерде пайдаланылатын тракторлардың тңрлерiн оқытуды жоспарға енгiзудi Ңмытпақан жән.

Жоспарды училищенiң методикалық комиссиясында қарап, бекiтедi.

Лабораториялық-практикалық сабақтарды әткiзуге арналған жалпы методикалық нұсқаулар. Лабораториялық-практикалық сабағтарды 10 звенолық етiп әткiзген тиiмдi. Мұндай жағдайда әр звено 2—3 оқушыдан жасақталады, сондықтан оқып, ңйренуге арналған машиналар мен механизмдердi бәлшектеу жұмысында олардың әздiгiнен жұмыс iстеудi ұйымдастыру мңмкiндiгi арта тңседi. Дегенмен мұндай жңйенi орындау кәп жұмыс орнын талап етедi, ал уақытты тиiмдi пайдалану ңшiн кәптеген жңк кәтергiш механизмдер мен арнаулы құрылрыларды пайдалану керек. Мысалы, двигательдердi, берiлiс қораптарын және артқы белдiктердi бәлшектеп, жинауға 3 сағат аз. Егер арнаулы құрылғылар мен съемниктердi пайдалану ұйымдастырылмаса, оқушылар жұмысы толық орындалмауы мңмкiн, ал 3 сағат бойы плакат арқылы ғана механизмдер мен машиналардың құрылысын оқу—сабақты жоққа шығару.

Лаборатариялық-практикалық сабақтарды әткiзетiн кабинеттердi шеберхананың бiрiншi қабатына орналастырған дұрыс.

Әрбiр жұмыс орнын тапсырмаға қажеттi монтажды тракторлармен, автомобильдермен, агрегаттармен, механизмдермен, натуральды объектiлер және оның тiлмелерiмен, детальдармен жабдықтайды. Кәптеген училищелердiң жұмыс тәжiрибесiнде лабораториялардың бiрнеше тңрлерi ұйымдастырылады.

Мысалы, дербес ұйымдастырылған “Двигательдер”, “Тракторлар мен автомобильдер шассиi”, “Қ-701 тракторың лабораторияларында сабақтарды қатарластыра әткiзуге мңмкiншiлiк бар.

Сабағтың методикалығ тұрғыдан дұрыс ұйымдастырылуы ңшiн оның жоспарын жасай бiлу керек. Сабағтың әр кезеңiн тиiмдi пайдалануға оның ұйымдастыру бәлiмiнде, кiрiспелiк, кезектегi және ғорытынды нұсғауларында жңргiзiлетiн шаралардың толығ орындалуын кәздеу ғажет. Тәменде, алғашғы цикл сабағының әту кезеңдерiнде жңргiзiлетiн шаралардың ұйымдастырылуын берiп отырмыз.

1. Сабағтың ұйымдастыру бәлiмi (5 минут): оғушыларды сапға тұрғызып, тiзiм бойынша тексеру, олардың киiмдерiнiң техника ғауiпсiздiгi шараларына сай екенiне кәiл бәлу.

2. Кiрiспелiк нұсғау (алғашғы сабағта 25—30 минут, келесi сабағтарда 10—15минут).

2.1. Оғушыларды цикл бойынша тағырыптармен, оның мағсатымен таныстыру.

2.2. Технологиялығ-нұсғау карталарымен жұмыс iстеу жолдарын таныстыру.

2.3. Сабағға ғажет ғұрал-жабдығтар мен ғұрылғыларды пайдалану әдiстерiн тңсiндiру.

2.4. Әрбiр звеноның жұмыс орнына сай тапсырмасымен таныстырып, жұмысты орындау жолдарын тңсiндiру.

2.5. Техника ғауiпсiздiгi ережелерiмен таныстыру.

2.6. Звенолардың алмасу графигiнiң ережесiмен таныстыру.

2.7. Технологиялығ-нұсғау карталарын тарату.

3. Кезектегi нұсғау (оғушылардың әзiндiк жұмысын ұйымдастыру).

Кезектеп нұсғау барысында, оғушылардың әзiндiк жұмысын дұрыс ұйымдастыру ңшiн мұғалiм олардың жұмыс орындарын бiрнеше рет айналып шығуы керек.

3.1. Бiрiншi айналымда звенолардың двигательдердi, агре-гаттарды бәлшектеуге дайындығына назар аудару, әр оғушының технологиялығ-нҢсғау карталарымен танысғандығын байғау. Олардың әзiндiк жҢмысын Ңйымдастыру ңшiн технологиялығ-нҢсғау карталарының маңызын тңсiндiру.

3.2. Екiншi айналымда двигательдердiң, агрегаттардың бәлшектенуiнiң дҢрыстығын тексеру, ғате болған жағдайда оларға кәмек кәрсету, техника ғауiпсiздiгi ережелерiнiң орындалу, талап ету.

3.3. Үшiншi айналымда оғушылардың жҢмыс барысында материалды Ңрынуына кәңiл аударып, ғиын сҢрағтарға тңсiнiк беру. Агрегаттар, механизмдер детальдарының орналасуына ден ғойдырып, дҢрыс Ңғым ғалыптастыруға кәмектесу.

3.4. Тәртiншi айналымда бәлшектенген механизмдердiң ғайта жиналу әдiстерiнiң орындалуын тексеру, әр оғушының iс-әрекетiне кәңiл аудару, әсiресе олардың ғҢрал-жабдығтар мен ғҢрылғыларды пайдалана бiлуiне кәңiл бәлу. Жиналған механизмдердiң сапасына, техника ғауiпсiздiгi ережелерiнiң сағталуына кәңiл бәле отырып, жiберiлген ғателiктердi тңзету жолдарын тңсiндiру. Бағылау нәтижелерiн дәптерге тңсiру.

3.5. Бесiншi айналымда жиналған агрегаттардың сапасын, комплектiлiгiн тексеру. ҚҢрал-жабдығтарды, жҢмыс орындарын ғабылдап алу. Әрбiр оғушының жҢмысын бағалап, журналға тңсiру.

4. Қорытынды нҢсғау.

4.1. Звенолардың жҢмыстарын ғорытындылай отырып, тиiмдi жҢмыс Ңйымдастырған звеноны, жеке оғушыларды атап әту, әсiресе, жҢмыс сапасына оғушылардың кәңiлiн аудару.

4.2. Жiберiлген ғателiктерге тоғталып, ғажеттi нҢсғаулар беру.

4.3. Оғушылардың сҢрағтарына жауап беру.

4.4. Оғушылардың бағасын естiрту.

4.5. Үйге тапсырма беру. Керектi оғулығтарды, оның тарауларын атап әту.

Лабораториялығ-практикалығ сабағтардың цикл тапсырмаларында да оғушылардың назарын оғулығ бетiндегi суретке немесе ғажеттi тағырыпға аударып, олардың кiтаппен жҢмыс iстей бiлу ғабiлеттiктерiн дамыту ғажет. Негiзгi оғулығ ретiнде В. А. Родичев пен Г. И. Родичеваның “Тракторлар мен автомобильдер” кiтабын алдығ. Орысша тңпнҢсғасын СССР кәсiптiк-техникалығ бiлiм жәнiндегi мемлекеттiк комитетiнiң ғылыми советi селолығ орта кәсiптiк-техникалығ училищелерге арналған оғулығ реттде мағҢлдаған. Қазағша аудармасын “Мектеп” баспасы 1987 жылы шырарған.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: