КАЙ­НАР АКЫЛ, САЛ­КЫН КАН 43 страница

— Әйт­мә­де­ләр. Шун­да бе­лер­сең әле, әни... Без­гә аны­сын әйт­ми­ләр ин­де!— дип та­гын шалт та шорт те­зеп сал­ды кы­зы.

— Ә сез ба­ры­бер ба­ры­сын да бе­леп то­ра­сыз ин­де?!.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на кы­зын мак­тар өчен тү­гел, бәл­ки ул хак­та сөй­лә­неп йө­рү ки­леш­мә­гән­ле­ген бел­де­рер­гә те­ләп шу­шы­лай әйт­кән иде дә, Ди­нә мон­да да сүз­сез кал­ма­ды:

— Үзең яшер­ми­сең дә, мин ни­чек, ише­тә то­рып, шу­ны да бел­мәс­кә ти­еш­мен әле?

Са­ла­ват На­и­ло­вич кө­леп куй­ды. Ди­нә­не ул да үзе­нә ох­ша­та, шу­шын­дый ук тап­кыр ба­ла бул­ган­лы­гын хә­тер­ли, хәт­та ха­ты­ны­на да бу хак­та ис­кәрт­кә­ли то­ра иде. Ире­нә, яр­дәм­гә кил ди­яр­гә те­ләп, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на кы­рын күз ка­ра­шын таш­ла­ды. Бу юлы Са­ла­ват На­и­ло­вич ха­ты­нын игъ­ти­бар­сыз кал­дыр­ды.

Икен­че көн.

I

Ми­нистр­лык­та гү­зәл ха­ным­нар­га игъ­ти­бар мул­дан иде. Шун­лык­тан Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ан­да уза тор­ган ки­ңәш­мә көн­нә­рен­дә га­дәт­тә­ге­дән ар­тыг­рак көз­ге ал­дын­да уты­рыр­га мәҗ­бүр бу­ла. Әм­ма, күп оч­рак­та, кер­шә­не ту­ры кил­сә, сөр­мә­се дө­рес тар­тыл­мый, яи­сә чә­чен оеш­ты­ра ал­мый­ча ап­ты­рап бе­тә. Ә бү­ген ба­ры­сы да кө­тел­гән­нән дә ях­шы­рак һәм кү­ңе­ле­нә ятыш­лы­рак ки­леп чык­ты. Аның бу ма­тур­лык­ла­ры күз энә­лә­ре бе­лән ки­е­ме­ңә дә, би­те­ңә, тә­не­ңә, чә­че­ңә дә ка­да­лу­чан ми­нистр­лык һәм алар кул ас­тын­да­гы төр­ле ае­рым өл­кә-бү­лек­ләр­нең җи­тәк­че хез­мәт­кәр­лә­ре өчен мах­сус иде. Һәр­хәл­дә мо­ңа ка­дәр ул шу­лай бул­ды. Ә бу юлы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на алар­дан да та­ләп­чән­рәк һәм сы­нау­лы­рак ка­раш­лы та­гын ике күз бар­лык­ка кил­гә­нен гү­я­ки бө­тен тә­не бе­лән той­ды. Әм­ма ул ке­ше бе­лән ми­нистр­лык­та оч­раш­ма­я­чак­лар, сук­мак­ла­ры гы­на ту­ры кил­сә ин­де!

Әле­гә көз­ге ал­дын­да эч­ке ки­ем­нәр­дән иде. Ки­гән зат­лы ефәк­лә­ре җил­кә баш­ла­рын­нан ки­теп ке­нә кал­ма­ды, тә­нен шә­рә­лән­дер­гән­дәй ит­те. Ул мон­дый ва­кыт­лар­да гәү­дә­се буй­лап йө­ге­рү­че су­ык­лык уры­ны­на, ки­ре­сен­чә, җа­нын ил­һам­лан­ды­рып ал­ган нин­ди­дер якын­лык, рә­хәт бер җы­лы­лык той­ды. Гү­я­ки аңа сө­ек­ле­се якы­най­ды да наз­лап кы­на җы­лы уч­ла­ры­на чык бөр­те­ге ке­бек кү­тә­реп ал­ды. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның су­лы­шы кы­сыл­ды, то­тып ка­лыр­га өл­гер­мә­гән “аһ” ава­зы кү­ңел ише­ге­нең кы­сы­лып кы­на ачыл­ган туп­са­сын­нан чы­гып, ты­ел­гы­сыз ша­шы­ну бе­лән күк­ләр­гә аш­ты. Ба­шы әй­лә­неп кит­кән­дәй то­ел­ды. Ул нин­ди­дер бил­ге­сез­лек ха­лә­тен­дә оны­ты­лып кал­ды һәм көз­ге­гә бак­кан хә­лен­дә куз­га­лып ки­тә ал­мый­ча тор­ды. Бу миз­гел­дә мәң­ге­лек­нең мәгъ­нә­сен һәм эч­тә­ле­ген тою на­сыйп иде аңа. Әм­ма ха­ным ала­рын ук аң­лап бе­те­рә ал­ма­ды. Мон­дый ха­ләт хә­зер­гә кү­ңе­ле­нә ят­рак иде шул.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на соң­га ка­ла ба­ру­ын то­еп ай­нып кит­те. Көз­ге ал­дын­да ят­кан, әле­гә ку­лы­на та­гы­лыр­га өл­гер­мә­гән сә­га­те­нә ка­ра­ды. Йө­рә­ге жу ит­те. Ашык-по­шык ки­е­неп, аты­лып-бә­ре­леп ди­яр­лек чы­гып йө­ге­рер­гә ти­еш иде, юк­са чын­нан да тә­мам со­ңа­руы бар.

Юл ча­ты­на чы­гу­ы­на, ку­лын кү­тә­рер­гә дә өл­гер­мә­де, бер ма­ши­на ки­леп тә тук­та­ды. Руль ар­тын­да яшь егет иде. Кая ба­ра­сын әй­тү­гә, әл­лә кай­дан ту­ры юл­лар­ны та­бып, һич­бер ак­ры­на­ю­сыз эл­дерт­те ге­нә. Хо­дай­ның рәх­мә­те, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ми­нистр­лык кар­шын­да ва­кы­тын­нан күп­кә ал­да­рак пәй­да бул­ды. Ише­ген­нән ке­рә ба­ры­шын­да аның бе­лә­ген­нән йом­шак һәм үз итеп кем­дер эләк­те­реп ал­ды да:

— Рә­хим ите­гез, рә­хим ите­гез!— дип, җи­ңел­чә ге­нә ал­га этәр­де.

Бу ке­ше ми­нистр­­ның үзе иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на аны су­лы­шын­нан ук та­нып ал­ды. Алар­ны хез­мәт юл­ла­ры мон­нан ун­биш ел­лар элек үк оч­раш­тыр­ган, алар бер­гә­ләп дә­рә­җә һәм мәр­тә­бә уңыш­ла­ры юга­ры­лы­гы­на ире­шә бар­ган, үза­ра кул һәм аяк чак­ла­ры да аз бул­ма­ган, әй­тер­гә мөм­кин, хәт­та дус­лар да иде­ләр.

— Хәл­лә­ре­гез ни­чек?— ди­де ми­нистр, бер дә де­жур со­рау гы­на бир­мә­вен сиз­де­рер­гә те­ләп­ме, сүз­лә­ре­нең һәр иҗе­ге­нә ба­сым ясап.

— Ях­шы бу­лыр­га ти­еш иде әле­гә!— ди­де Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, гү­я­ки: “Әл­лә мин бел­ми кал­ган бе­рәр нәр­сә бар­мы?”— ди­гән со­рау­ны бир­гән­дәй, җа­ва­бы­на ике мәгъ­нә­лек төс­ме­ре сал­ган­дай итеп.

— Без­гә ке­реп чык­мый­сың­мы?— ди­де ми­нистр.— Ми­нем ян­га!

— Хә­зер­ме, әл­лә ки­ңәш­мә бет­кәч­ме?

— Ки­ңәш­мә­ләр­нең мәң­ге бе­тә­се юк!— дип ша­ярт­ты ми­нистр.— Әл­бәт­тә аңа ка­дәр. Ва­кыт бар бит әле!

II

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на эш уры­нын­да­гы үз ка­би­не­ты­на ба­рып иреш­кән­дә көн­дез­ге уни­ке­ләр тул­ган иде ин­де. Аның кул ас­тын­да һәр әме­рен үтәп-баш­ка­рып то­рыр­га ти­еш­ле шо­фе­ры һәм ма­ши­на­сы бул­са да, ул шу­лар­ның хез­мәт­лә­рен­нән ту­лы фай­да­ла­на бел­мә­де һәм мо­ны те­лә­мә­де дә. Әм­ма үзен бул­дык­лы­лар­дан са­на­ган ху­җа­лык мө­ди­ре бу як­тан да бик уң­ган бу­лып чык­ты. Ма­ши­на да, шо­фе­ры да тик бер аның өчен ге­нә ди­яр­лек хез­мәт итә, әгәр дә ки­чек­мәс­тән Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­га эше бу­ен­ча бер-бер җир­гә ба­рып җи­тәр­гә ки­рәк­сә, яки урын­на­рын­да үз­лә­рен та­бып бул­мый, яи­сә бен­зин юк­лык­тан зар­ла­ну бе­лән йө­рәк итен ашый баш­лый­лар. Бу соң­гы­сы га­дә­ти хәл ке­бек аң­ла­шыл­са да, асыл­да ху­җа­лык мө­ди­ре­нең һәр­да­им күз уңын­да тот­кан үз сә­я­сә­те, хәт­та, дө­ре­се шул, тор­мы­шы җа­е­на ка­нә­гать итеп яшәү рә­ве­ше иде. Бо­лар­ның алай тү­гел икән­ле­ге­нә Ай­гөл Җәү­дә­тов­на әү­вә­ле шик­лән­гән исә дә, хә­зер әһә­ми­ят тә би­реп тор­мый: “Ни­чек бул­са — ул ях­шы!”— дия иде.

Һәр ат­на­да­гы­ча ми­нистр­лык­та уз­ды­ры­ла тор­ган ки­ңәш­мә бу юлы да авыр бар­ды. Җил те­гер­мә­нен буш­ка әй­лән­де­рү ке­бек, бер мәсь­ә­лә­дән икен­че­се­нә кү­чә ки­леп, шак­тый сүз бот­ка­сы пе­ше­рел­де. Хә­ер, ки­ңәш­мә­ләр алар эш хәл ите­лә тор­ган урын тү­гел, фи­кер­лә­шү өчен ко­ры­ла­лар. Әм­ма факт­та гы­на алай бу­лып чык­мый, ми­нистр һа­ман үз тук­са­нын ту­кыл­дый, баш­ка­лар­ның сү­зе­нә ко­лак са­лу­ның ни икә­нен дә бел­ми, дил­бе­гә­не ку­лын­нан ыч­кын­ды­рыр­га те­лә­ми шул. Аның шун­дый бу­луы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­га да ошар иде, тик ча­ма хи­сен һәм мәгъ­нә мәр­тә­бә­сен җи­тәк­че­лек югал­тып бе­тер­мә­сә!

Ми­нистр Хә­ким На­сый­бо­вич яшь­ли төп­тән ки­сү­чән, баш­ны юга­ры­да йөр­тү­чән иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на аны кай­чан­нан бе­лә, үз­гә­ре­ше бул­ма­ды. Әү­вә­ле ты­рыш сп­орт­чы, ан­на­ры сүз тың­лау­чан ком­му­нист, җеп­шек­лек ел­ла­ры ки­леп җи­тү­гә, җәм­гы­ять­не сү­теп яңа­дан ко­ру мәсь­ә­лә­сен­дә төп ст­ра­тег­лар­ның бер­се­нә әве­ре­леп, кыйб­ла­сын да яңар­тып тор­мас­тан, ахы­рыл-әмер, де­мок­рат әфән­де­гә әве­рел­де дә куй­ды ул. Акы­лы бе­лән тех­нок­ра­ти­я­не ге­нә ка­бул итә ал­ган Хә­ким На­сый­бо­вич де­мок­ра­тия ди­гән­нә­рен ва­кыт­лы бер уен бу­ла­рак кы­на кү­зал­лап, ил сә­я­сә­тен­дә үзе­нә би­рел­гән роль­не ос­та баш­ка­рыр­га ти­еш­ле­ген аң­лап эш ит­те. Аңа тиң­нәр та­был­мас­ка ти­еш иде.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на һәр­да­им өл­гер­ләр исә­бен­дә­ге Хә­ким На­сый­бо­вич бе­лән бер­гә ди­яр­лек дәр­ә­җә­дә үсеп кил­де-кил­де дә, бү­лек мө­ди­ре хә­лен­дә то­рып кал­ды. Ә ул — ми­нистр. Хә­ер, мон­да уф­та­ныр­лык бер­ни дә кү­рен­ми иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на дә­рә­җә­дә та­гын да өс­тә­рәк бу­лыр­га те­лә­сә дә, ин­де ти­еш­ле мәр­тә­бә­се­нә кү­тә­ре­лер­гә өл­гер­гән, әле­гә аңа ар­ты­гын һич­кем би­рер­гә аш­кы­нып тор­ма­вын ба­ры тик си­зем­ли, ни өчен шу­лай икән­ле­ген ге­нә аң­лый ал­мый. Хә­ким На­сый­бо­вич­ка кил­гән­дә, ул ка­нә­гать итә тор­ган­нар­дан бул­мый­ча, һа­ман үз тук­са­нын­ча хә­рә­кәт ит­те. Кем­лек бе­лән ге­нә­ме ул? Шул кем­лек­не да­ими рас­лап то­ра ал­ма­са, җәм­гы­ять­нең юга­ры кат­ын­да ка­ла алыр иде­ме?

Хә­ким На­сый­бо­вич­ның шу­шын­дый хәс­рә­те бар­лы­гын Ай­гөл Җәү­дә­тов­на элек­тән си­зе­нә иде. Акыл­да әл­лә кем тү­гел исә дә, ул маң­гай шә­рә­лән­де­рү­лә­ре, йө­зе­нә уй­чан­лык бил­ге­лә­ре чы­га­рыр өчен усал ка­раш­лы күз­лә­рен төп­кә ба­ты­ру­ла­ры ми­нистр­ны ки­ре­сен­чә ах­мак итеп күр­сә­тә, шә­хе­се­нә ка­ра­та хөр­мәт хи­сен ту­тык­лан­ды­ра иде. Мо­ны аңа Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, дус кү­рүе ар­ка­сын­да ин­де, әй­тер­гә­ме-юк­мы дип ни­ят­ләп йөр­де-йөр­де дә, ахыр­да ты­ныч­лан­ды, үзе бе­лә­дер әле ди­гән фи­кер нок­та­сын­да кал­ды. Хә­ким На­сый­бо­вич, юга­ры­рак кү­тә­рел­гән са­ен, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­дан ерак­ла­ша бар­ды, ул ин­де аның ки­ңәш­лә­ре­нә мох­таҗ тү­гел иде. Бү­ген аның бо­лай үз итү­ен ха­ным хә­ер­ле­гә юрар­га ты­рыш­ты.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на соң­гы ара­лар­да ми­нистр Хә­ким На­сый­бо­вич­тан күр­сәт­мә­ләр ге­нә ала тор­ды һәм шу­лар­ны җи­ре­нә җит­ке­реп үтәү­че функ­ци­о­нер­га әве­ре­леп кал­га­нын бу юлы да ачык той­ды. Үзе­нең зур эш­ләр дә баш­ка­рыр­га сә­ләт­ле икән­ле­ген кү­ңе­ле си­зе­неп, ин­де хез­мәт уры­нын­нан ха­ным алай ук ка­нә­гать бул­мый да баш­ла­ды. Ул гү­я­ки эт­ләр ас­ра­ла­ тор­ган аб­зар­га бик­лән­гән һәм хол­кы­на ят сый­фат­лар­га буй­сы­ныр­га мәҗ­бүр ител­гән арыс­лан ке­бек бер рә­веш­тә­рәк үзен хис ит­те. Бу мәҗ­бү­ри­ят­не акы­лы бе­лән аң­лый, ә кү­ңе­ле — ка­ры­ша, ал­га та­ба үзе дә бо­лай яшәр­гә те­лә­ми, әм­ма хә­зер ге­нә, тор­мы­шы­ның шу­шы миз­ге­лен­дә ге­нә баш­ка­ча бул­ды­ра да ал­мый. Бу ха­лә­те аның ру­хын сын­ды­ра, ки­лә­чәк­тә ба­ры­сы да ки­нәт үз­гә­рер­гә ти­еш­ле­ген җа­ны бе­лән те­ли. Шу­шын­дый со­ры, га­дә­ти агым­да чай­ка­лу­чы тор­мыш көй­мә­се­нең өс­те­нә ба­сып тор­ган авыр, гай­рәт чи­гер­геч бо­лыт­ла­рны ер­тып бә­хет ко­я­шы да чы­гар­дыр сы­ман. Мо­ңа ка­дәр ул хез­мәт бас­кыч­ла­рын­нан, кат­лау­лы бул­сын, ыша­ныч­лы адым­нар бе­лән кү­тә­ре­лә бар­ды-бар­ды да, ин­де хә­зер тук­та­лып кал­ды. Әү­вә­ле җа­ны ты­ныч­лан­ган­дай иде. Гау­га­сыз гы­на эш­ли, үз ди­гә­нен­чә яши алу мөм­кин­ле­ге ту­ган­дай то­ел­ды. Шу­шы рә­веш­ле өчен­че елы үтеп ба­ра, әм­ма Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның ко­ты ко­ты­ры­нып, җа­нын бик­ләп тот­кан чит­лек­не акы­лы җи­ме­реп чы­гар­дай бу­лып яр­сый һәм ул, эт аб­за­рын­да теш чы­гар­ган арыс­лан бу­ла­рак, бер­көн аж­гы­рып иң­рәр­гә, ти­рә-юнен­дә­ге­ләр­не чәй­нәп-бо­тар­лап таш­лар­га ти­еш иде.

III

Те­ле­фо­нын ку­еп, ха­ным шун­да гы­на ди­вар сә­га­те­нә ка­рап ал­ды. Кич­ке дүрт­ләр ту­лып ки­лә иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на мо­ның бе­лән ге­нә ка­нә­гать ит­ми­чә, эн­җе кай­ма­лы кул сә­га­те­нә дә күз сал­ды. Ан­да да ва­кыт шул ук дүрт ти­рә­се ге­нә бул­ды, аер­ма­сы бер-ике ми­нут­лык та тү­гел.

Шал­ты­ра­ту­чы ке­ше әни­се Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на бул­ды. Ни­гә­дер кы­зы­ның хә­лен бе­ле­шә­се ит­кән:

— Бор­чыл­ма­дың­мы?— ди­де.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на аның нәр­сә ха­кын­да со­ра­ган­лы­гын аң­ла­са да сер бир­мә­де, ки­ңәш­мә­дән әле ге­нә кай­ту­ын, эш­лә­ре­нең би­хи­сап та күп бу­лу­ын сөй­ләр­гә ке­реш­те. Ан­на­ры сүз­лә­рен­дә ки­нәт тук­та­лып кал­ды. Җае кил­сә, бе­раз­дан үзе шал­ты­ра­та­ча­гын әй­теп, элем­тә­не өз­де. Югый­сә аңа ба­ры­бер иде: ва­кы­тын әни­се бе­лән сөй­лә­шеп уз­ды­ра­мы, әл­лә эш­лә­ре бе­лән мәш­гуль бу­ла­мы?

Өс­тә­лен­дә ят кул бе­лән языл­ган кә­газь ята иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, аңа чи­ра­ты җи­теп тук­та­лу­ын абай­лап, шун­да ук укып чы­гар­га да өл­гер­де. Аб­дул Мар­со­вич­ның га­ри­за­сы иде бу. Хез­мәт ха­кы бе­лән ка­нә­гать­сез­ле­ген ни­чә әйт­кән иде, ме­нә тә­вәк­кәл­лә­гән, эшен­нән ки­тәр­гә, ях­шы­рак урын­га ур­на­шыр­га бул­ган.

Аб­дул Мар­со­вич аның бү­ле­ген­дә зур җа­вап­лы­лык­ны со­рый тор­ган урын­ны би­лә­де. Әй­тер­гә мөм­кин, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның кул-аяк­ла­ры күп оч­рак­та аңа бәй­лә­неп ка­ла тор­ган иде­ләр. Бул­дык­лы ир­ләр исем­ле­ген­дә йөр­гән Аб­дул Мар­со­вич­ка һәр­төр­ле эш­ләр­не ыша­ныр­га ярый исә дә, соң­гы ва­кыт­лар­да ул ни­чек­тер гай­рәт чи­ге­рә баш­ла­ды, вак­ла­нып кит­кән­дәй то­ел­ды. Ярый, аның ха­тын­-кыз­лар бе­лән ша­я­рыр­га ярат­ка­ны­на күз дә йо­мар­га мөм­кин. Кем­дә бул­мый ан­дый гы­на ха­та­лар? Ка­зан­нар, го­му­мән, ха­тын-кыз­лар­ны Хо­дай тә­га­лә ир­ләр рә­хә­те өчен яра­тыл­ган ма­тур һәм йом­шак уен­чык­лар дип бе­лер­гә өй­рән­гән­нәр. Аб­дул Мар­со­вич кы­на баш­ка­ча бу­ла ал­мас ин­де! Тик үзе­нә йөк­лән­гән эш­ләр­гә соң­гы ва­кыт­лар­да сал­кын ка­ра­вы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ны чы­гы­рын­нан да чы­гар­га­лый яз­ды. Ни­ка­дәр са­быр ке­ше­нең дә кү­ңе­ле бо­зы­лыр­га мөм­кин икән ул. Ярый әле үзен то­тып ка­ла ал­ды. Аб­дул Мар­со­вич­ның хәт­та сә­бәп­сез эш­кә кил­ми ада­шу­ла­ры­на да күз йо­мар­га ты­рыш­ты. Аның хез­мәт ва­зи­фа­ла­рын үзе баш­ка­рыр­га мәҗ­бүр бул­ды. Һәр нәр­сә­нең әү­вә­ле кү­рен­гән ке­бек, ахы­ры да ире­шә. Һәм ме­нә өс­тә­лен­дә га­ри­за ята. Нәкъ шу­ны көт­кән ке­ше сы­ман Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ри­за­лы­гын язып та куй­ды. Ялы­ныр­га, сөй­лә­шеп ка­рар­га исә­бен­дә дә юк иде. Әм­ма бе­лә: Аб­дул Мар­со­вич үзе­нең иң ки­рәк­ле ча­гы­на ту­ры ки­те­реп шу­шы­лай кы­ла­нып ма­та­ша!..

Урам­га иңеп бар­ган көз­ге куе ка­раң­гы кич бүл­мә тә­рә­зә­лә­ре­нә кап­лан­ды. Элен­гән ут як­ты­сы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның сер­ләр дөнь­я­сы­на чу­мып алыр­га җы­ен­ган кү­ңе­лен та­гын ай­ны­тып җи­бәр­де. Ул әле ге­нә үз той­гы­ла­ры­ның зат­лы сан­ды­гы­на яше­рел­гән мә­хәб­бәт хис­лә­рен куз­га­тып, аның ха­кын­да, сө­ек­ле­се ту­рын­да ис­кә алыр­га һәм хәт­та те­ле­фон­нан аңа шал­ты­ра­тыр­га җы­ен­ган иде, бу те­лә­ген­нән ки­ре кайт­ты. Кә­газь ар­ты куз­га­тыл­ган кә­газь өс­лә­рен­дә­ге яз­ма­лар­да күз­лә­ре йө­гер­де. Эш­лә­ре­нең бү­ген­гә хи­са­бы-чи­ге юк­лык аны изә баш­ла­ды. Ба­ры­сын да таш­лап, ка­би­не­тын­нан чы­гып ки­тә­се кил­де. Әм­ма бу кә­газь­лә­рен ал­да­гы хез­мәт көн­енә өл­гер­тер­гә, та­гын ми­нистр­лык­ка йө­ге­рер­гә, кы­рык­ма­са-кы­рык ишек­не ша­кыр­га ти­еш иде ул. Юк­са “бул­дык­сыз” яр­лы­гын та­гу­ла­ры гы­на аз, бү­ле­ге­нә көн­нән-көн күб­рәк йөк­лә­нә бар­ган эш­ләр дә бу­а­лып, һәм­мә­се берь­ю­лы тук­тап ка­ла­чак­лар. Ме­нә Аб­дул Мар­со­вич тан­та­на итә­чәк, мин ки­теп өл­гер­мә­дем, ике кул­сыз, ике аяк­сыз кал­ды­лар, ди­я­чәк.

Бо­лай үр­тә­леп алуы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­га көч бир­де һәм ул, кә­газь­лә­ре­нә чу­мып, бер сә­гать ти­рә­се оны­ты­лып эш­ләп ал­ды. Шун­да гы­на үзе­нең эч­ке код­рә­тен сиз­ен­де, зи­һе­не­нә нык­лык кайт­ты. Ан­на­ры ба­шын кү­тәр­де һәм ди­вар­да­гы олы көз­ге­гә кү­зе төш­те. Ул ан­нан үзен кү­рер­гә яра­та иде. Җы­лы нур­ла­ныш­ны ча­гыл­ды­руы бе­лән­ме кү­ңе­лен­дә дәрт­ле хис­ләр уя­ту кө­че­нә ия шу­шы көз­ге.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на уры­нын­нан куз­гал­ды. Сал­мак адым­на­ры бе­лән зат­лы бүл­мә­сен әй­лә­неп уз­ды. Шул көз­ге кар­шы­сы­на ки­леп бас­ты. Әйе, дө­рес, аның нур­ла­ны­шы ук җы­лы­лык бөр­ки, кү­ңел­енә ямь өс­ти. Әм­ма бу юлы­ Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, әл­лә ни­чек ке­нә си­хер­лә­неп, бө­тен­ләй дә эреп ки­тә яз­ды. Көз­ге гү­я­ки аны ко­чып ал­ды, кал­ку ирен­нә­рен­нән, сы­лу буй-сын­на­ры буй­лап йом­шак кы­на сый­пап ал­ды да, әле пин­жә­ген, коф­та­сын, хәт­та күк­рәк­чә­лә­рен бе­рәм-бе­рәм сал­ды­ра, ха­ным­ны шә­рә­лән­де­рә баш­ла­ды. Җил­кә янын­да­гы кал­ку ка­ра ми­ңе дә күз­лә­ре­нә ча­лы­нып ал­ган­дай иде. Әм­ма бер­нин­ди оят һәм кы­ен­сы­ну юк!

Бе­раз­дан ай­нып, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на тар­сы­нып ал­ды. Аның һәр­да­им уй­лар бе­лән шып­лап тул­ган ба­шы­на шун­да ук җи­ңел­чә фи­кер дә ки­лер­гә өл­гер­де һәм ул үзен­нән кө­леп ку­яр­га мәҗ­бүр бул­ды.

— Син ми­не шә­рә хә­лем­дә күр­гә­нең юк әле!— ди­де ул көз­ге­гә, те­ре җан ия­се бе­лән сөй­ләш­кән­дәй. Бу сүз­лә­рен­дә мак­та­ну да, үзе өчен го­рур­ла­ну да, хәт­та кү­ңе­лен үр­тәү төс­ме­ре дә бар иде. Аңа рә­хәт тә, моң­су да бу­лып кит­те. Ка­ра ка­лын чәч­лә­ре­нең си­рәк бөд­рә­лә­ре гү­я­ки ку­е­рып кит­те­ләр, кый­гач каш­ла­ры, ша­гыйрь­ләр әйт­меш­ли, җә­я­ләр ке­бек тар­ты­лып, озын ка­ра кер­фек­лә­рен бер-бер арт­лы ба­рып ка­да­лыр­га ти­еш­ле бул­ган ук­лар ке­бек атар­га әзер­лән­де­ләр, йом­шак кы­зыл ирен­нә­ре­нең наз­лы мен­дәр таҗ­ла­рын­нан бал сар­кы­ды, хәт­та бо­рын ти­шек­лә­рен ян­ды­рып кай­нар су­лыш йө­гер­де. Бу ва­кыт­та дөнь­я­лык бе­лән үзе­нең бер­гә-бер, йөз­гә-йөз икән­ле­ген той­ды. Ул да тү­гел, са­гыш уты аның йө­рә­ген өт­те. Җи­де кат күк­ләр­нең пәр­дә­лә­ре кө­еп, аһ оч­кы­ны га­ләм­гә аш­кын­ды. Акы­лы ша­шы­ныр дә­рә­җә­гә җи­теп, тә­не буй­лап рә­хәт һәм ты­гыз кал­ты­ра­ну йө­ге­реп үт­те. Ак­кош­лы күл өс­те­нә ни­чек җәй­ге ир­тән­ге то­ман та­би­гать ман­за­ра­сын сер­гә кү­меп җә­ел­сә, шу­лай бөр­те­ге­нә-бөр­тек тар­ка­лып бе­теп, га­ди саф иге­лек­ле яң­гыр там­чы­сы­дай бо­лыт­лар­га аша­сы кил­де аның.

“Бу кү­ңел­дә нин­ди бет­мәс той­гы,

Ши­гырь са­гыш­ла­вым тү­гел ми­кән?

Кү­ңел диң­ге­зем­нең ир­ке­нен­дә

Ки­ер­гән­нәр шау хис­лә­рем җил­кән!”

Кем ши­гы­ре иде бу — мо­ны­сы ук әһә­ми­ят­ле дә тү­гел, әм­ма сүз­лә­ре кү­ңе­лен­нән өзе­леп төш­те­ләр дә, те­лен­дә ка­бат­ла­нып, җа­нын нур­лан­дыр­ды­лар. Ме­нә шу­шын­дый йөз­ләр­чә ши­гырь һәм җыр адәм ба­ла­сы­ның бә­гырь тү­ре­нә ка­ян­дыр, ни­чек­тер ке­реп оя­лый­лар да, аның иң моң­су һәм иң шат ва­кыт­ла­рын­да да хә­те­рен­дә яңа­рып, җа­нын бак­ча күр­ке бул­ган сан­ду­гач дәр­те ке­бек яу­лап ала­лар.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, өс­тә­ле яны­на ки­леп, та­гын те­ле­фон труб­ка­сын кү­тәр­де, әм­ма но­мер­лар­ны җыя баш­ла­ган бар­мак­ла­рын ты­яр­га җөрь­әт ит­те. Юк, үзе шал­ты­рат­сын әү­вә­ле, үзе! Аның акы­лы шу­шы ки­ңәш­не би­рә, ә кү­ңе­ле ай­ныр­га те­лә­ми, бер ге­нә бул­са да, та­выш кый­пыл­чы­гын гы­на да ярый, ерак чак­рым­нар аша да ишет­тер­үен со­рый. Әгәр үзе шал­ты­рат­ма­са? Юк ин­де, ар­тык бал­лы, ар­тык тат­лы бу­лыр!

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ны та­гын көз­ге үзе­нә тарт­ты. Әм­ма ул аның кар­шын­да ки­е­неп-яса­нып, буй-сы­нын мак­та­тып һәм чи­бәр­ле­ге бе­лән бо­рын чө­еп то­ру­чы ха­тын­нар­дан бу­лыр­га ти­еш тү­гел иде. Һәр­хәл­дә аның да ан­дый­лар исә­бен­дә йө­рер­гә ха­кы бар, бө­тен җи­ре дә кил­гән, әм­ма ул әле һа­ман, ин­де ике ба­ла үс­те­реп тә, Та­һи­рын, Йо­сы­фын, бик ки­рәк икән — Ро­ме­о­сын кө­тә, аңа үлеп гый­шык тот­кан, мә­хәб­бә­те өчен ут­лар­га-су­лар­га ке­рер­гә әзер, җа­нын да кыз­ган­мас ке­ше­сен!

Ишек ша­кы­ды­лар. Мон­дый ва­кыт­та Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ки­чек­тер­ми:

— Ке­ре­гез! Кем бар ан­да?— дип эн­дә­шү­чән. Бу юлы да шу­лай ит­те.

Ишек­тә Аб­дул Мар­со­вич кү­рен­де. Исән­ләш­те. Бү­ген кө­не буе эш бе­лән йө­ге­реп йө­рү­ен, га­и­лә­сен­дә бер дә тын­гы­лык кал­ма­вын сөй­ли баш­ла­ды. Бо­ла­рын Ай­гөл Җәү­дә­тов­на кы­рык­ма­са-кы­рык тап­кыр­лар ишет­кән иде ин­де. Аб­дул Мар­со­вич­ның дүрт кыз үс­те­рү­ен, ха­ты­ны чи­бәр һәм сө­ек­ле бу­лу­га ка­ра­мас­тан, җае кил­гән са­ен кыс­ка итәк­ләр ар­тын­нан кал­мый ада­шу­чы уҗым бо­за­вы да икән­ле­ген бе­лә, әм­ма бо­лар ха­кын­да сүз дә куз­га­тып ка­ра­ган ке­ше тү­гел. Шу­лар бе­лән бер­гә, аңа ка­ра­та хөр­мә­те юк­лык­ны да куш­са, бу ке­ше­не мәң­ге җе­не сөй­мә­я­чә­ген дә аң­лар­лык иде. Әм­ма ха­ным, үзен һәр­кем янын­да кул­да то­та бел­гән­лек­тән, Аб­дул Мар­со­вич­ны да бүл­дер­ми тың­лап бе­тер­де. Шу­шы ва­кыт­та аның:

— Әй­дә­гез, тел те­гер­мә­не­гез­не әй­лән­де­рә би­ре­гез, бәл­ки фай­да­сы ти­яр,— дип әй­тер­гә ти­еш­ле­ген дә йөз ча­лым­на­рын­нан укыр­га мөм­кин иде.

Үз бо­ры­нын­нан ерак­ка­рак күз дә тө­ше­рә бел­мә­гән Аб­дул Мар­со­вич һа­ман сөй­ли бир­де. Ахыр­да, зар­ла­рын шу­шы­ның бе­лән тук­та­тып то­рыр­га ни­ят­ләп бул­са ки­рәк, ты­нып кал­ды. Ху­җа ха­ным­ның йө­зен­ә хә­зер ге­нә игъ­ти­бар итеп, ан­да бер­нин­ди үз­гә­реш тә та­ба ал­ма­гач, ник кер­гә­нен оны­тып­мы, ишек­кә та­ба бо­рыл­ды. Кит­мәк­че иде, тук­та­лып кал­ды. Ка­бат Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның өс­тә­ле яны­на ат­ла­ды һәм, ки­леп җит­кән­че үк:

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: