КАЙ­НАР АКЫЛ, САЛ­КЫН КАН 48 страница

Ми­нистр, өс­тәл ар­тын­нан то­рып, ин­де куз­га­лыр­га өл­гер­гән Ай­гөл Җәү­дә­тов­на яны­на кил­де. Аны үз итеп җил­кә­сен­нән ал­ды:

— Уңыш­лар, ба­ры тик уңыш­лар сез­гә!— ди­де, ни өчен­дер бу юлы без­дән сез­гә кү­чеп, гү­я­ки, ха­та бу­лыр­лык икән, га­еп­не үзе­гез­дән кү­рер­сез ди­яр­гә те­ләп. Шу­лай да үз итеп ко­ры һәм хис­сез ярым ко­ча­гын­да тот­ты. Ан­на­ры ха­ным­ны азат ит­те, ку­лын кы­сып сау­бул­лаш­ты:

— Уңыш­лар сез­гә!

— Рәх­мәт!— ди­де Ай­гөл Җәү­дә­тов­на һәм ми­нистр­ның озын, олы ка­би­не­ты буй­лап җә­ел­гән кы­зыл ке­ләм­нән ишек­кә та­ба юнәл­де. Ар­тын­нан нәр­сә­дер әй­теп ка­лыр­лар сы­ман иде. Ишек тот­ка­сы­на үрел­гән­дә һәм чы­га бар­га­нын­да ха­ным күз чи­те бе­лән ге­нә ми­нистр­ның ка­лын имән өс­тәл ягы­на ка­ра­шын таш­лап ал­ды. Бу кы­зык­сы­ну­ын­нан йө­зе­нә ал­су­лык йө­гер­гә­нен той­ды. Ми­нистр ин­де те­ле­фон труб­ка­сын кү­тәр­гән, кем­гә­дер:

— Җа­ным!— дип эн­дә­шер­гә өл­гер­гән, үзе бе­лән Мәс­кәү­гә очар­га те­лә­ге юк­мы икән­ле­ген бе­ле­шеп ма­та­ша иде. Бо­ла­рын ко­лак чи­те­нә элеп, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на чы­гып кит­те һәм: “Бо­зау­лар боз яла­ган­да, сы­ер­лар су эчә!”— дип уй­лап ал­ды. Бу дөнь­я­да һәр кош­ның үз очар би­ек­ле­ге бар шул!

Вок­зал кас­са­ла­ры янын­да ке­ше­ләр­нең аз­лы­гы үзе бер сө­е­неч бул­ды. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на өе­нә га­дәт­тә­ге­дән ир­тә­рәк кай­тып кер­де. Ба­ла­ла­ры аның ко­ман­ди­ров­ка­га Мәс­кәү­гә ки­тә­сен ин­де бе­лә иде­ләр.

— Өч көн­нән кай­тыр­сың­мы?— дип со­ра­ды Ди­нә.

— Ты­ры­шыр­мын!— ди­де әни­се.

— Ми­ңа нәр­сә алып кай­тыр­сың?

— Җа­ның ни те­ли?

— Тиз­рәк кай­ту­ың­ны!

Ди­нә­сен Ай­гөл Җәү­дә­тов­на кы­сып ко­чак­лап ал­ды:

— Рәх­мәт, кы­зым! Рәх­мәт, кы­зым!.. Акыл­лым ми­нем!— ди­де. Ул үзе­нең бу дөнь­я­да әле бер бөр­тек ка­дәр­ле ге­нә бул­са да ка­де­ре бар­лы­гын то­йды, кү­ңе­ле йом­ша­рып ал­ды. Әм­ма шун­да ук җит­ди­лә­неп, ки­е­мен алыш­ты­ру өчен бүл­мә­се­нә ке­реп кит­те. Әни­се пе­шер­гән аш­ның тә­ме бо­ры­нын кы­тык­лар­га өл­гер­де. Дил­бәр дә өй­дә иде, әби­се­нә яр­дәм­гә җи­те­шеп, үза­ра ты­ныч кы­на сөй­ләш­кә­ләп ал­ган­на­ры ише­тел­де. Ул ара­да Ай­гөл Җәү­дә­тов­на да аш өс­тә­ле яны­на ки­леп утыр­ды. Биг­рәк тә Ди­нә­нең кү­ңе­ле шат иде. Ул хәт­та, әби­сен­нән өй­рән­гән ах­ры­сы, так­мак­лап ал­ды:

— Чәй эчә­без дүр­тәү­ләп: әби, апам, әни­ем — сый­ла­на­быз бик тәм­ләп һәм мин — Ди­нә!

Бик алай ук шигъ­ри ба­рып чык­ма­са да ба­ры­сы­на да кы­зык­лы бу­лып кит­те. Кө­леш­те­ләр...

Кич­ке аш­тан соң Ай­гөл Җәү­дә­тов­на юл че­мо­да­нын ту­тыр­ды. Ба­ла­ла­ры үз бүл­мә­лә­ре­нә дә­рес хә­зер­ләр­гә, ки­тап­ла­рын укыр­га ке­реп кит­те­ләр. Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на те­ле­ви­зор ка­рар­га зал ягы­на чык­ты. Бер ка­нал­дан икен­че­се­нә кү­чә тор­гач, кү­ңе­ле­нә хуш ки­лер­дәй тап­шы­ру­ны ка­рый баш­ла­ды. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ире Са­ла­ват На­и­ло­вич­ның шал­ты­рат­ма­вын исе­нә тө­шер­де һәм, ди­мәк, ба­ры­сы да ях­шы­дыр дип уй­лап куй­ды. На­чар хә­бәр ге­нә ул тиз йө­рү­чән, ку­а­ныч­лы­сы бик алай ашы­га бел­ми шул.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның че­мо­да­ны шы­грым тул­ды. Бу ка­дәр ки­ем­не ул бер ай­да да, Ка­зан­да бул­са, ки­е­неп бе­те­рә ал­мый, ә Мәс­кәү­дә ки­рә­ге чы­гар төс­ле. Шу­лай да мон­дый йөк­не сөй­рәп йө­рүе уңай­сыз бу­ла­ча­гын уй­лап, че­мо­да­нын бу­ша­тыр­га ни­ят­лә­де. Ахыр­да кос­тю­мын, йо­кы ха­ла­тын, ал­маш­ка ак коф­та­сын, ях­шы йон күл­мә­ген, бәл­ки ки­елер әле дип та­гын бер кич­ке зат­лы пин­жә­ген ал­мак­чы иде, ши­фонь­е­ры­на аны ки­ре эл­де. Бо­лар­дан тыш ки­ем-са­лым­нар­дан кал­ган бер­ни­чә вак-тө­як­не сай­ла­ды. Юл че­мо­да­ны җи­ңел һәм уңай бу­лып кал­ды. Ки­рәк­ле пап­ка­сын, бәл­ки укыр­га ту­ры ки­лер дип тум­боч­ка­сы өс­те­нә кай­та­рып куй­ган, әм­ма ачып та ка­ра­ма­ган, ав­то­ры да ко­лак­ка-күз­гә ча­лын­ма­ган мә­хәб­бәт ро­ма­ны ки­та­бын да ки­ем­нә­ре яны­на куй­ды. Оныт­ма­вын тик­ше­реп, кү­ңе­ле аша һәм­мә ки­рәк-ярак­ны уз­дыр­ды, ба­ры­сы да тәр­тип­тә иде. Зал ягы­на чык­ты.

— Әни, нин­ди ки­но ка­рый­сың?— дип со­ра­ды. Те­ле­ви­зор­дан оч­кыч­та сөй­лә­шеп ба­ру­чы­лар­ны күр­сә­тә иде­ләр. Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на:

— Әй­дә, кы­зым, утыр, ях­шы ки­но ба­ра!— ди­де.

— Баш­лан­ды гы­на­мы?— дип та­гын кы­зык­сын­ды Ай­гөл Җәү­дә­тов­на. Те­ле­ви­зор­да күр­сә­те­лә тор­ган оч­кыч зәп-зәң­гәр оке­ан өс­тен­нән оча иде. Ме­нә чит­тә ге­нә бер ут­рау кү­рен­де. Ул да тү­гел, те­кә яр өс­тен­дә мә­һа­бәт кир­мән пәй­да бул­ды.

— Ал­ла­ның рәх­мә­те, кай­тып җит­те­ләр!— ди­де әни­се, те­ле­ви­зор­дан ае­ры­лыр­га те­лә­ми­чә.— Мең бә­ла­ләр­не узып!

— Ки­но гы­на бит ул, әни,— ди­де кы­зы, Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на­ның ба­ла­лар­ча ыша­нып та­ма­ша кы­лу­ы­на сок­ла­нып.

— Бе­тә бу­гай ин­де,— ди­де әни­се, аның әйт­кән­нә­рен әл­лә ишет­ми­чә, әл­лә үзен­чә аң­лап.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на та­гын че­мо­да­ны яны­на чы­гып кит­те. Ни­гә­дер көз­ге­гә кү­зе тө­шеп, үзе­нең чәч­лә­ре, йө­зе гү­зәл­ле­ге­нә, тә­не­нең ма­тур­лы­гы­на, гәү­дә­се­нең зат­лы­лы­гы­на игъ­ти­бар итеп ал­ды. Әм­ма аның бу күр­кәм­лек­лә­ре кем­гә ки­рәк? Шун­да ук ире Са­ла­ват На­и­ло­вич, ки­чә те­лә­ге­нә буй­сын­ды­рыр­га ма­таш­кан һәм, әгәр уңае кил­сә, һич­шик­сез үз ди­гә­не­нә ире­шү өчен бө­тен бул­дык­лы­лы­гын са­рыф ит­ми кал­ма­я­чак Хә­лим Ха­ли­ко­вич та күз ал­ды­на ки­леп, ха­ным ни­чек­тер ят­сы­нып куй­ды, тә­не буй­лап су­ык йө­гер­де. Чи­ше­леп, җил­кә­сен­нән тө­ше­ре­лә бар­ган ха­ла­тын тиз­рәк тә­не­нә ябып, бил­ба­вын кы­сып бәй­лә­де. Ан­на­ры тиз-тиз че­мо­да­нын яп­ты, бик­лә­де, чит­кә алып куй­ды. Уры­нын җәй­де. Зал­га ка­бат чык­ты.

— Әни, син без­дә ку­на­сың бит ин­де!— ди­де.— Ир­тә­гә ба­ла­лар­ны да мәк­тәп­кә оза­та­сың бу­ла, ми­не дә!

— Ә, кы­зым?— дип со­ра­ды Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на, те­ле­ви­зор­да­гы бү­тән бер ки­но­ны та­ма­ша кы­лу­ын­нан ае­ры­ла ал­мый­ча.— Мин ан­да юлы­ңа ри­зык әзер­ләп куй­ган идем. Әй­дә­ле, са­выт­лар­га ту­ты­ра­сың­мы?— Шун­да уры­нын­нан куп­ты, кух­ня ягы­на кы­зын ияр­теп чы­гып кит­те һәм та­бак-каст­рюль­ләр­не ачып күр­сә­тә баш­ла­ды. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның ко­ты оч­ты:

— Бу ка­дәр­ле ри­зык­ны мин ни­чек ашап бе­те­рер­гә ти­еш ин­де?— дип ап­ты­рап кал­ды.

— Юл­да ки­рә­ге чы­га алар­ның. Аша­ла ул!— ди­де әни­се һәм алар­ны па­кет­лар­га ту­ты­ра ук баш­ла­ды.

— Әни, ир­тән ка­рар­быз, кал­ды­рып то­рыйк,— дип үтен­де кы­зы.

— Ярар алай­са,— ди­де әни­се дә. Һәм­мә­сен әү­вәл­ге­чә кал­ды­рып, яңа­дан зал ягы­на чык­ты­лар. Ул ара­да Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на­ның сө­еп ка­рап утыр­ган бу ки­но­сы да тә­мам­ла­ныр­га өл­гер­гән, сүз те­гер­мә­нен әй­лән­де­рү­гә ко­рыл­ган те­ле­ви­зи­он тап­шы­ру баш­ла­нып кит­кән иде. Әни­се бу хәл­гә бе­раз уф­та­нып ал­ды.

Бу­сын ярат­мый­ча, икен­че, өчен­че, дүр­тен­че һәм шу­лай ун­лап ка­нал­ны рәт­тән йө­реп чык­ты. Кү­ңел­лә­ре­нә хуш ки­лер тап­шы­ру­ны ике­се дә тап­ма­ды­лар. Алар өчен те­ле­ви­зор­ның кы­зы­гы бет­те.

— Мин ки­леп утыр­ган са­ен шу­лай бу­ла,— ди­де Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, әни­се ал­дын­да зар­ла­нып.— Ниш­ли­сең, бә­хе­тең­не сы­ер сөз­гәч!

Әм­ма әни­се Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на кы­зы­ның бо­лай ша­яр­ту­ын ка­бул итәр­гә те­лә­мә­де.

— Алай әй­тер­гә яра­мый, кы­зым,— ди­де.— Бә­хет­сез­лек­не ча­кы­рып ки­те­рү бу­ла ул! Әс­тәгъ­фи­рул­лаһ, ди­ген! Ал­лаһ сак­ла­сын!

— Тфү-тфү!— дип тө­ке­рен­де кы­зы Ай­гөл Җәү­дә­тов­на да.— Әгу­зе бил­лаһ, Ал­лаһ сак­ла­сын!

Әм­ма әни­се­нең кү­ңе­ле куз­га­лыр­га өл­гер­гән иде ин­де. Ул аның бе­лән ге­нә ты­ныч­ла­нып ка­ла ал­ма­ды:

— Те­ге нәгъ­ләт­нең кү­рен­гә­не бар­мы соң?— дип со­ра­ды.

— Кем­нең ул?— дип ап­ты­ра­ды кы­зы. Әм­ма сүз тө­бе­нең асы­лын ул ях­шы аң­ла­ды, сер ге­нә би­рә­се кил­мә­де.

— Кем икән­ле­ген әйт­ми­сең бит, яше­рә­сең,— ди­де Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на, ачу­лан­ган­дай итеп. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на эн­дәш­ми ка­лу ягын­да иде. Әм­ма әни­се­нең сүз ар­ба­сы аның ял­гыз ка­ен­дай кал­ган кү­ңе­ле­нең сү­рү­е­нә ти­еп уз­ды. Ни­чек ак ка­ен­ның ту­зы ка­ез­ла­нып таш­лан­са һәм шул урын­нан кы­за­рып суы чык­са, Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­ның да бә­гы­ре­нә кан сау­ган­дай бул­ды. Ир­тән­ге хә­ле ка­бат­лан­ды, җа­ны өзе­леп ки­теп, күз­лә­рен­нән яшь эн­җе­лә­ре тә­гә­рәш­те­ләр. Ул, алар­ны сиз­де­рер­гә те­лә­ми­чә, әни­сен­нән чит­кә ка­ра­ды. Әм­ма ана­дан ба­ла­ның яше­реп кал­ды­рыр се­ре бу­ла ди­ме­ни? Биг­рәк тә Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на­дан.

— Оныт ин­де син аны!— дип сөй­ләү­гә күч­те әни­се.— Оныт... Бул­ган... Бет­кән!

Әм­ма те­лен­нән ял­гыш кы­на егы­лып төш­кән шу­шы “бул­ган, бет­кән” сүз­лә­ре аның үзен дә са­гай­тып кал­дыр­ды­лар. Тиз­рәк бу уен­нан ко­ты­лыр­га те­ләп:

— Әл­лә чын­нан да ара­гыз­да бе­рәр нәр­сә бул­ды­мы?— дип со­ра­ды. Ме­нә хә­зер аңа кы­зы: “Юк, әни, ни сөй­ли­сең!”— дип ачу­ла­нып әй­тер, шу­ның бе­лән кү­ңе­ле дә уты­рыр сы­ман иде. Әм­ма Ай­гөл Җәү­дә­тов­на:

— Бул­ды шул!— ди­де дә йө­зен уч­ла­ры бе­лән кап­ла­ды, крес­ло­да утыр­ган җи­рен­дә, аяк­ла­рын тез­лә­ре­нә җы­еп, сиз­дер­мәс­кә ты­ры­шып елап җи­бәр­де. Бу сүз­ләр­гә, бу та­ма­ша­га хәй­ран ит­кән әни­се хәл­сез кал­ды. Ни ачу­ла­ныр­га, ни кы­зы­на ку­шы­лып сык­тар­га бел­мә­де. Аңа акы­лы, кү­ңе­ле, тор­мыш тәҗ­ри­бә­се эн­дәш­ми то­рыр­га һәр­кай­сы бер­дәм ки­ңәш ит­те­ләр.

Яз­гы та­шы­ган су­лар да көн­нәр­нең бе­рен­дә агып ки­теп бе­тү­чән, яр­ла­рын­нан чык­кан ел­га­лар да үзән­нә­ре­нә ки­ре кай­ту­чан, күз яше үзе ге­нә күл дә бу­ла ал­мый, инеш тә. Хә­ер, ни зур күл­ләр дә ки­бә­ләр, инеш­ләр дә ко­рый­лар.

Әм­ма әй­түе ге­нә җи­ңел...

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на бо­рын тө­бен­дә ге­нә нин­ди­дер саф, из­ге ис ба­рын той­ды. Ела­вын­нан ары­нып, аны эз­ләп уч­ла­рын ач­ты. Ис югал­ды. Яңа­дан йө­зен уч­ла­ры бе­лән кап­ла­ды. Ис ка­бат кайт­ты. Шун­да гы­на уч­ла­ры­на бу­ял­ган күз яшь­лә­рен күр­де ул. Сих­ри ис ме­нә шу­лар­дан ки­лә иде. Саф һәм из­ге, гү­я­ки җән­нәт исе­дер ке­бек. Шун­да ха­ным­ның кү­ңе­ле бал­кып ал­ды: бу бит аның исе, аны­кы — фә­реш­тә­се­не­ке!

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на җа­ны­ның ты­ныч­ла­нып ка­лу­ын той­ды. Әм­ма әни­се, нәкъ ме­нә шун­дый хә­лен кө­теп ал­ган­дай, со­рау­ла­ры ар­тын­нан со­рау­ла­рын яу­ды­рыр­га то­тын­ды:

— Кем соң ул юнь­сез ке­ше?— ди­де, гү­я­ки шу­ның бе­лән бө­тен нәр­сә­нең үз­гә­рү­ен өмет ит­кән­дәй.

— Бел­мим!— дип җа­вап бир­де аңа кы­зы. Аның бо­лай әй­түе бик сә­ер иде.

— Ни­чек ин­де бел­ми­сең?

— Бел­мим!

— Нәр­сә­се бе­лән кү­ңе­лең­не яу­ла­ды соң?

— Бел­мим!

— Буе озын­мы?— ди­де әни­се, тә­мам ап­ты­раш­та ка­лып.

Шун­да гы­на кы­зы аң­ла­еш­лы итеп җа­вап бир­де:

— Юк!

— Юк?— дип хәй­ран ит­те ана.— Ма­тур­мы соң?

— Юк!

Кы­зы­ның бу җа­ва­бы аны та­гын да ап­ты­раш­ка сал­ды. Сә­ер­се­неп:

— Бай­мы соң, ич­ма­сам?— ди­де. Ул бу юлы бул­са да уңай җа­вап алыр­га өмет­лән­гән иде. Әм­ма кы­зы:

— Юк!— ди­де.

— Ма­тур да тү­гел, бай да тү­гел... Аң­ла­мыйм! Бәл­ки та­ныл­ган ке­ше­дер?

— Юк!— ди­де бу юлы да кы­зы. Ин­де ачуы ка­ба­ра бар­ган ана, ты­ныч­ла­на ал­мый­ча:

— Врач­ка кү­рен­дең­ме соң? Ба­ла­га уз­ган бул­саң?— дип, та­вы­шын кү­тә­рә тө­шеп со­ра­ды. Әм­ма кы­зы ба­ры тик:

— Бел­мим,— дип, аны та­гын да хәй­ран­га­рак кал­дыр­ды. Әни­се ин­де чы­гы­рын­нан чык­ты:

— Те­ле­фо­ны ни­чек? Кай­да яши? Хә­зер акыл­га утыр­там мин аны. Га­и­лә­се бар­мы?— дип янау­га күч­те.

— Бел­мим,— ди­де бу юлы да әни­се.

— Ямь­сез, фә­кыйрь, бер га­рип-го­ра­ба өчен шу­лай күз яше­нә чу­мып уты­ра­лар ди­ме­ни?— Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на ин­де та­выш­ла­ну­га күч­кән иде. Кы­зы:

— Ни­гә алай бул­сын? Фә­реш­тә ул, әни! Фә­реш­тә!— дип әй­теп куй­гач, бө­тен­ләй дә ко­е­лып төш­те.

— Ни­чек ин­де фә­реш­тә?— ди­де ул бе­раз­дан, та­вы­шын­да ни йо­м­ша­ра, ни усал­ла­на ал­мый­ча.— Әл­лә са­таш­тың­мы, кы­зым? Фә­реш­тә­ләр аз­гын бу­ла­лар ди­ме­ни?

— Ниш­ләп ул аз­гын? Ул тү­гел, мин үзем аны юлын­нан яз­дыр­дым, әни! Аның чи­бәр­ле­ге, аның акы­лы, аның саф­лы­гы ал­дын­да са­быр­лы­гым­ны югалт­тым... Бел­мим, ни­чек шу­лай бул­ган­дыр? Го­ме­рем­дә дә ан­дый хис­не та­ты­га­ным бул­ма­ды. Аны бер үбү, бер ко­чу, бер яра­ту өчен җа­ным­ны да кыз­га­на ал­ма­дым!— Кы­зы та­гын да дул­кын­лан­ды, күз төп­лә­рен­дә ин­де кип­шер­гән яшь­лә­ре ка­бат те­рел­де­ләр.— Аңа җа­ным­ны да өзеп би­рә алыр идем. Яу­лап ал­дым ди­яр­лек мин аны. Үзем­не­ке итә­сем ки­лү, яра­ту, сөю хи­сем мәң­ге алай бул­га­ны юк иде!

Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на­ның авы­зы ачы­лып кал­ды, йө­зен­дә­ге өл­кән­нәр­гә хас җы­ер­чык­ла­ры язы­лып бет­те, агар­ган чәч­лә­ре ка­ра­ла баш­ла­ган ке­бек то­ел­ды­лар. Ул шу­шы сүз­ләр­не ише­тү­дән баш­ка да хәй­ран иде, ин­де шак­лар кат­ты.

Бу миз­гел­дә Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ки­нәт ке­нә Хә­лим Ха­ли­ко­вич ха­кын­да уй­лап куй­ды. Бу ке­ше аңа ят, чир­кан­чык бу­лып то­ел­ды. Хәт­та тә­не ят­сы­нып ал­ды. Бар ку­рык­ка­ны — Хә­лим Ха­ли­ко­вич­ның аны эз­ләп ка­бат ки­лүе, ап­ты­ра­тып бе­те­рүе, тең­кә­сен ко­ры­та­ча­гы иде. Ни­гә соң ул аңа хис­лә­рен ирек­кә ку­яр­га мөм­кин­че­лек бир­де? Шун­да яңа­гы­на сук­кан бул­са, хә­зер ан­нан кур­кып утыр­мас та иде. Ярый әле аның тот­ты­рып кит­кән ви­зит­ка­сын мәк­тәп­кә ке­реш­ли чүп­лек са­вы­ты­на таш­лап кал­дыр­ды.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­да бу эше Хә­лим Ха­ли­ко­вич­тан ко­тыл­ган­лык той­гы­сын уят­кан иде. Ул шу­ның бе­лән ты­ныч­лан­ды. Әни­се Ха­фи­зә Ка­ми­лов­на гы­на хәй­ран итү­ен­нән кай­та ал­мый­ча ин­те­гә тор­ды.

Те­ле­фон шал­ты­ра­ды. Аның су­зып-су­зып та­выш би­рүе элем­тә­нең баш­ка шә­һәр­дән бу­лу­ын аң­ла­та иде. Ай­гөл Җәү­дә­тов­на ашык­мый­ча гы­на те­ле­фон труб­ка­сын кү­тәр­де.

— Әйе, Са­ла­ват,— ди­де,— Бе­рәр ат­на­га ка­ла­сың?.. Әйе, әни­не ча­кыр­дым! Хәл­ләр ни­чек соң? Ярар, ях­шы бул­гач!.. Ни­чек исе­ңә төш­тек әле?

Ире­нең сүз­лә­рен озак, эн­дәш­ми тың­лап тор­ды. Та­гын ки­леш­те, хуш­лаш­ты. Те­ле­фон­нан ае­рыл­ды. Труб­ка­сын уры­ны­на куй­ды. Үзе­нең Мәс­кәү­гә ки­тә­сен исе­нә ал­ды. Әй­теп тор­ма­вы өчен әни­се ал­дын­да ак­ла­нып:

— Ко­ман­ди­ров­ка­га ба­ру­ым­ны әйт­мә­дем ин­де, бор­чыл­ма­сын!— дип, ты­ныч кы­на сөй­ләп ал­ды. Ан­на­ры: — Соң ин­де, йок­лар­га ва­кыт­тыр!— ди­де, ба­ла­ла­ры ягы­на чык­ты. Алар әби­лә­ре­нең аһ ору­ла­рын, ачу­лы та­выш­ла­рын ишет­кән­нәр иде бу­лыр­га ки­рәк, әни­лә­ре­нә кур­кы­шып ка­рап куй­ды­лар.

— Дә­рес­лә­ре­гез­не хә­зер­лә­де­гез­ме?— дип со­ра­ды Ай­гөл Җәү­дә­тов­на алар­дан, рә­сем­ле жур­нал­лар ак­та­рып утыр­ган­на­рын кү­реп.

— Әл­лә кай­чан ин­де!— ди­де Ди­нә, ә Дил­бәр бер сүз дә әйт­мә­де.

— Йок­лар­га ва­кыт, урын­на­ры­гыз­ны җә­е­гез!— ди­де әни­лә­ре. Әм­ма Ди­нә­се со­ра­мый­ча ка­ла ал­ма­ды:

— Дәү әни кем­не ачу­лан­ды? Ни­гә алай кыч­кыр­ды?

— Кы­зын ачу­лан­ды!— ди­де җа­ва­бын­да Ай­гөл Җәү­дә­тов­на.— Без, әни­ләр, шу­лай ин­де, ба­ла­ла­ры­быз­ны оры­шып кы­на то­ра­быз... Урын­на­ры­гыз­ны җә­еп яты­гыз!

Алар аның әме­ре­нә шун­да ук буй­сын­ды­лар, чә­чел­гән жур­нал­ла­рын да үз­лә­ре бе­леп җыя баш­ла­ды­лар.

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на зал­га әни­се яны­на чык­ты. Ул һа­ман да хәй­ран хә­лен­дә уты­ра иде. Кы­зы аңар­дан:

— Ди­ван­га җә­яр­гә­ме?— дип со­ра­ды.— Йок­лыйк ин­де!

— Юк, үзем җә­яр­мен,— ди­де әни­се.— Ир­тә­гә ир­түк то­ра­сы­быз да бар. Син ята тор. Мин үзем­не үзем ка­рар­мын!

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на, ки­ле­шеп, ты­ныч йо­кы­лар те­ләп, үз бүл­мә­се­нә чык­ты. Җә­ел­гән уры­ны­на ят­ты. Аның кү­ңе­ле са­гыш­ла­рын­нан бу­ша­нып кал­ган, әм­ма кә­е­фе бө­тен­ләй юк иде. Әни­се ал­дын­да хөр­мә­те тү­бә­нәю ту­рын­да уй­лар­га те­лә­мә­де. Аның кү­ңе­лен­дә ба­ры тик ул гы­на, сө­ек­ле­се, со­ңа­рып кил­гән мә­хәб­бә­те, мәң­ге­лек яра бу­лыр­лык гыйш­кы, зат­лы фә­реш­тә­се ге­нә җы­лы­лык чы­га­на­гы сы­ман нур­ла­нып тор­ды. Ха­ным­га ан­нан олы сих­ри рә­хәт­лек иңә бар­ды. “Шал­ты­ра­та­чак әле ул ми­ңа, шал­ты­ра­та­чак!— дип уй­ла­ды да уй­ла­ды Ай­гөл Җәү­дә­тов­на.— Әле­гә үзен­нән оя­лып йө­ри тор­ган­дыр! Гө­наһ­ка чум­ды бит, мес­кен­кә­ем! Әү­вә­ле кө­яр, ан­на­ры янып ки­тәр! Ке­ше­нең та­би­га­те шун­дый ин­де. Баш­ка­ча бу­ла ал­мый. Кү­рер­без. Дөнья шу­лай­рак ин­де ул. Нин­ди ге­нә фә­реш­тә сый­фат ке­ше­ләр­не дә нәф­се­ле адәм ха­лә­те­нә тө­шер­ә. Ул гы­на гай­ре та­би­гый бу­ла ал­мас. Шал­ты­ра­тыр әле, эз­ләп ки­лер, та­бар! Ә Ай­гөл Җәү­дә­тов­на­сы са­быр бу­лыр, кө­тәр! Ай буе көт­кән­не, та­гын бер­сен-ике­сен ге­нә, хәт­та ел­лар уз­са да, го­мер ба­кый, мәң­ге кө­тәр... Хә­ер, алай ук чик­сез­лек­кә дә кал­мас... Оя­ты оч­кы­нын­нан җан сү­рүе көя баш­ла­ган икән, йө­рә­ге­нә дә ут ка­бын­мый кал­мас. Бу — гый­шык уты, из­ге мә­хәб­бәт уча­гы бу­лыр!..”

Ай­гөл Җәү­дә­тов­на шу­шы өмет ту­лы уй­ла­ры бе­лән эреп йо­кы­га кит­те. Аңа ин­де рә­хәт, бик рә­хәт иде. Йө­рәк уча­гы тә­не­нә, җа­ны­на җы­лы би­реп, ты­ныч кы­на ян­ды да ян­ды. Ул учак гү­я­ки бө­тен га­ләм­дә бер­дән­бер иде, әле­гә һич­кем­гә на­сыйп ител­мә­гән һәм тә­те­мә­гән. Аңа чын мә­хәб­бәт мөм­кин, бик мөм­кин бә­рә­кәт сы­ман то­ел­ды.

* * *

Һәр­кем­нең Кәгъ­бә та­шы ту­рын­да укы­га­ны, бә­хет­ле­ләр хәт­та аны ба­рып күр­гән­нә­ре һәм то­тып ка­ра­ган­на­ры да бар. Аны чем ка­ра кү­мер ке­бек, ди­ләр.

Хә­те­рем­дә шу­шы Кәгъ­бә та­шы ту­рын­да бер ри­ва­ять яңар­ды. Ул әү­вә­ле күк­ләр ка­тын­да фә­реш­тә бул­ган икән. Ан­на­ры, ке­ше­ләр­гә мә­хәб­бә­те ар­ка­сын­да, җир­гә атыл­ган, аяк ба­сар­га өл­гер­гән­че янып, ба­ры тик ка­ра кү­мер­гә кал­ган хә­лен­дә ге­нә ки­леп төш­кән, имеш.

Кү­ңе­лем­дә шу­шы хә­бәр­ләр яңар­ган са­ен, мин ул фә­реш­тә­не га­шыйк­лар хә­ле­нә янә­шә ку­ям. Шун­да гы­на мә­хәб­бәт­нең мәгъ­нә­се аң­ла­шы­ла сы­ман то­е­ла баш­лый...

Чә­чәк ба­за­ры­на кер­гән идем, чем-ка­ра гөл­чә­чәк­ләр­не, ягъ­ни ка­ра ро­за­лар­ны күр­дем. Ирек­сез­дән алар күз ка­раш­ла­рым­ны яу­лап ал­ды­лар. Гү­я­ки мәң­ге­лек­нең се­ре яше­рел­гән ке­бек иде алар­да.

Ка­зан, 31.10.—18.11.04.

Э Ч Т Ә Л Е К

Сабирам сагышы. Хикәя.................. 3

Җиңгәчәйнең ике улы. Хикәя................ 4

Яшәеш казанышлары. Нәсер................. 6

Хабрай абзый алмасы, яки Сәгыя апагыз мае. Хикәя......... 8

Марҗа яме. Хикәя.................... 10

Юксыну. Нәсер..................... 28

Вәгъдә — иман. Хикәя.................. 31

Минем сезгә соравым бар. Хикәя............... 36

Сабакташлар китә армиягә. Хикәя............... 39

Сөекле “Ак барс”. Хикәя.................. 42

Кәримәкәй җанашым. Хикәя................ 44

Тирбәнчек боз. Хикәя.................. 45

Башкала. Хикәя..................... 46

Тоз тәме. Хикәя..................... 48

Хәерле бабай. Хикәя................... 50

Аллаһы каһәре. Нәсер................... 52

Инша мәсьәләсе. Хикәя.................. 53

Хафалы чемодан. Хикәя.................. 55

Бабурның су краны. Хикәя................. 59

Зөләйха әбинең күңеле. Хикәя................ 61

Бөеклек бәяне. Хикәя................... 62

Ак канатлы бөркет баласы. Хикәя............... 63

Бакыр бозау артыннан. Хикәя................ 78

“Галәви тыкрыгы”. Хикәя................. 114

“Зөбәер куыклары”. Хикәя................. 116

Телефон хикмәте. Хикәя.................. 121

Татар мәсьәләсе. Хикәя.................. 124

Дүсем әүлиясе. Хикәя................... 128

Күңел чиге. Хикәя.................... 132

Профессор. Хикәя.................... 137

Чуртан. Хикәя..................... 140

Диңгез тоемында. Эссе.................. 142

“Интехбанк” ялкыны. Хикәя................. 147

Чемпион. Хикәя..................... 155

Хәсрәт кисмәге. Хикәя.................. 167

Милли чиргә дәва. Хикәя.................. 169

Ил күчерер сары бия. Хикәя................. 171

Тормыш бәясе. Хикәя................... 189

Җил җигү. Хикәя.................... 208

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: