ТОР 5 статей: Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы КАТЕГОРИИ:
|
САЛАМГА МАЙ КУНГАН 29 страницаӘйе... Рәис исемле бер мишәр абзагызны да Чокал халкы гына түгел, күпләр белә торгандыр әле. Күрмәгән исәләр, ишеткәннәре бардыр. Шул, шул! Үзе! Кылыч борынлы, үткен күзле, җәһәт йөрешле. Буена карамагыз, буй кемдә дә бар ул. Аңа булган кадәресе дә җиткән. Элекләрне машинада эшләп, хәзер каты борыннарның, ягъни дә дуңгызларның хуҗасы булып алды. Ферма мөдире. Үсә абзагыз, тыныч кына, матур гына үсә, күз тимәсен! Бервакыт шул Рәис абзагызны бөтен Чокал авылы белән генә түгел, район милициясен аякка бастырып эзләгәннәр, бөтен ил буйлап хәбәр салмакчы да булганнар, тавышыннан куркып кына тукталганнар. Моны бер көн эзлиләр икән, ике, өч. Һаман эзенә төшә алмыйлар. Өендә малайлары-кызлары елап утыра, хатыны “суган суын сыга”. Җан ачысына түзә алмаган күрше-күлән, тавык-чебеш, сыер-сарык, өйгә-курага кайтырга теләмичә, анда-монда чәчелеп йөри. Ә ул юк та юк. — И яхшы да кеше иде,— дип елый ди хатыны, Рәиснең усаллыкларын һәм салгалаштыргалаштырып йөрүләрен тәмам онытып. — И эшкә афәрин дә иде инде: ни тотса, шуны башкарды, нигә ябышты, шуны булдырды,— дип сөйли икән күмхуҗ рәисе, зурдан кубып, әмма дә Рәиснең кәҗәләнгән чакларын исеннән чыгарып. — И батыр да кеше иде инде,— дип искәрә икән участок милиционеры Гатауллин, Рәиснең кыйнашып-тукмашып йөрүләренә түзә алмас хәлгә җиткән чакларында төзергә җыенган беркетмәләрен ертып ташлап. Аның саен уллары-кызлары инде миләштәй кызарырга өлгергән күзләреннән бәрәңге кадәр түгәрәк яшь бөртекләрен сыга икән, аның саен күрше-күләннең бәгыре көя, җаны киселә ди. — И Рәис кебек кеше безнең авылда элек тә тумады, моннан соң да булмас. Бер яртыга йөге белән күмхуҗ үләнен ишек алдыма кайтарып аудара торган иде, бәгырькәем,— дип елый ди Хисбикамал түти. — Аның кемлеген әйт әле! Ул елгыр күз, ул кылыч борын, ул сеңердән генә торган беләк-кул,— дип кушылып китә ди җилдән бала иярткән Гөләндәм, кара чәч толымнарын йолкып, болай да зур күзләрен кабакландырып. — Эһ, миңа бирәсе биш тәңкә акчасы калды, баш төзәтергә генә алып торган иде, хатыны да кайтармас инде,— дип ачыргалана икән Шәйхетдин абзый, ачуын баса алмыйча Чокалны иңгә-буйга ун әйләнеп. Аның саен Рәиснең хатыны үкси, балалары бетеренә ди. Күмхуҗ идарәсенең ишек башына эләр өчен матәм тактасын да әзерләп куйганнар. Тик кайгыдан берсе дә кадак-чүкеч тотарлык хәлдә түгел икән. — Үле гәүдәсен генә булса да тапмабызмы?— дип, абзар-кура, басу-кырны мең кат тикшереп, ерак Алатыр урманына ис сизүче усал этләр җибәреп эзләткәннәр. Ә Рәиснең ни үзе, ни сөяге юк. Эзенә төшә генә алмыйлар. Аптырагач, су төбендә ятмыймы дип, буа һәм күлләрне җибәреп бетергәннәр. Коеларны “тикшермә келәп”, болай да ачы суын күз яшьләре белән тозландыра-тозландыра түккәннәр. Ә ул юк та юк. — Ярар!— дип хәл иткән күмхуҗ идарәсе,— булмады бу, кара тактаны элик тә матәм игълан итик! Яхшы кеше иде... — Нишләмәк кирәк!— дип, карар астына сырлап кулын куйган район милициясенең башлыгы Габдуллин. — Югарыда беленсә, авторитетка суга инде,— дип, теләмәсә дә килешергә мәҗбүр булган хакимият башлыгы. — Җир тишегеннән булса да табыгыз!— дип каршы төшкән Рәиснең хатыны. Мәсьәләнең кара такта белән хәл ителүенә бер кешенең каршы икәнлеген һәм күпчелекнең килешүен теркәп, беркетмәне тутырганнар да, мулладан җеназа укытырга тиештер дигән фикергә килеп җиткәннәр генә, кемдер ишек каккан. Ачсалар, ни күрсеннәр, өч көн эзләп тә табылмаган Рәис басып тора. Тик моңа кадәр ерып йөргән авызы салынып төшкән дә, күз төпләре чокырланып калган. — Бәгырем,— дип, аның кочагына хатыны атылган, муенына асылынган. — Ни булды?— дип, аларны сырып алган идарә халкы. Ул арада өере белән бөтен Чокал җыелырга өлгергән. Барысы да куанышып: — Табылган-табылган, Аллага шөкер!— дип бер-берсен котлашканнар. Инде кавышу минутларының кайнарлыгы суына төшкән. Шунда участок милиционеры Гатауллин сыер кебек мөгердәп куйган: — Ни булды, кая югалып йөрдең? — Тукта әле син,— дип аны бүлдергән район милициясе башлыгы Габдуллин,— мин барында алга чыгарга ни хакың бар?.. Кем, Рәис, әйе, килегез әле бирерәк, сөйләгез барысын да, яшермәгез! Инде өч көн һәм өч төн Чокалны гына түгел, районны да утлы табада биетергә өлгергәнен белеп алган Рәис, бу гаугаларның һәммәсе дә хатынының этлегеннән икәнлеген яхшы төшенеп, аңа-моңа күз кырые белән генә карап алган да елап ук җибәргән. — Коткарыгыз, егетләр, берүк харап итмәгез, өч мең доллар таләп итәләр!.. — “Выкуп”, җәмәгать, “выкуп”!— дип тагын алга чыккан участок милиционеры Гатауллин, өч көнлек махмырыннан һаман да арына алмыйча сабырсызланып. — Өч мең доллар?— дип егылып китә язган күмхуҗ идарәсе. — Өч мең доллар?— дип аңлаша алмый торган хакимият башлыгы. — Өч мең доллар шул!— дип елый биргән Рәис, зәңгәр күзләреннән саранланмый сыккан күз яшеннән идарә эчен күл ясап. Әмма бераз шикләнеп тә куйган: “Арттырып җибәрмәдемме?” — Өч мең доллар?— дип хәйран калган хатыны, моның нәрсә икәнлеген тәгаен гына аңламыйча, әмма зур кешеләрнең гаҗәпләнүеннән бик олы борчу икәнлеген сизенеп. Бер кайгыны икенчесе алыштырган. Чәчләр үрә торган. Беркетмә ачарга өлгергән Гатауллин гына Рәиснең ата-бабасын сораштыра башлаган. Бу юлы аны һичкем бүлдермәгән. Әмма ул да: — Ни булды?— дигән соравын ничәнче тапкыр кабатларга мәҗбүр булган.— Бәйнә-бәйнә сөйләп бир әле! Йә-йә, сыктама шулкадәр, үзеңне кулга ал инде! “Кулга ал” сүзләрен ишеткәч: — Бирмим, нинди кулга алу ул!— дип Рәиснең хатыны уртага очып кергән. Тезләнеп үксегән Рәис исә, әйтелгән сүзнең мәгънәсен аңлап, бераз җыела төшеп, аякларына баскан. Боларга карап тора башлаган. Әмма теленә сүз кертүгә, тагын елап җибәргән һәм тезләренә кабат сыгылып төшкән. Ә үзе такмаклый икән: — И-и, әннә генәм! Харап кына булдым, егетләр! Харап кынай-й-й... Үтерәләр... Билләһи, үтерәләр... Сау бул, гомер иткән хатыным, изгелекләреңне мәңге онытмам... Сау булыгыз, иптәш Габдуллин, кешегә — кешечә, хайванга — хайванча карадың, әмма кеше белән хайванны аермадың. Барыбызны да тигез, тиң күрдең, рәхмәт сиңа, бәхил бул!— дигәч, гомеренә дә мондый яхшы сүзләрне ишеткәне булмаган район милициясе башлыгы түзмәгән, Рәиснең муенына барып асылынган да үксеп-үксеп елап җибәргән: — Рәхмәт, туган... Аңа хакимият һәм идарә башлыклары кушылган. Участок милиционеры Гатауллин гына нык калган: — Сөйлә, ни булды? Аның таләбеннән өркенеп, идарә бинасы нигезендә биеп куйган. Инде генә җавап бирим дип авызын ачкан Рәис тагын да катырак балавыз сыгарга тотынган. Барчасы чарасыз калып, акыл шөрепләрен ни-нәрсә белән дә тыгызлап өлгерергә җай тапмаганнар. Арендага алып, каты борын дуңгызлар симертүче икенче берәү, ягъни Кулак кушаматлы Рәис, фураж китертергә боерык юнәтеп булмасмы дип шунда килеп кермәсенме? Бу кадәр җыелган халыкны күмхуҗ идарәсендә гомерендә дә күргәне булмаганлыктан, болай да сак күңеле бөтенләй дә ишелеп киткән. Ул да, участок милиционеры кебек: — Ни булды?— дип сораудан узмаган. Аңа: — Үзең тыңлап бак,— дигәннәр, үзләренең дә әлегә һични төшенә алмаганлыкларын искәртеп. — Ни булды?— Каты борыннар Рәисенең акылы җитми кабатлап соравын бу юлы берсе дә игътибарга алмаган. Югалып табылган Рәис сөйли икән: — Эштән кайтып барам, килеп туктадылар калын-калын адәмнәр. Өч “Мерседес”та. Йөзләренә оек тартканнар, күзләренә кара күзлекләр кигәннәр, кулларында “көпшәләр”. — Син Рәисме?— диләр. — Рәис,— мин әйтәм. — Утыр алайса,— диләр, күкрәгемә алтатар терәп,— юкса, “көпшәдән пошкыртып суытабыз”, әйе... — Сез нәрсә, егетләр?..— Мин әйтәм.— Утырам-утырам... — Күзне-авызны бәйләделәр дә алып киттеләр. Шактый бардык. Тәмам шабыр тиргә батып беттем... Туктаттылар, каядыр кертеп яптылар. Шулай да: “Качмыйм”,— дип сүз биргәч, күзне-кулны чиштеләр. Алдыма әллә ни төрле сыйлар куйдылар. Ашавын да яхшы ашаттылар. Әмма кара кайгыдан тамагыма гына үтмәде. Өч мең доллар акчаны бүген агачлык алдына, кара сумка белән китерергә куштылар... Сөйләп бетерүенә Рәис, уң-сулына карап алган да: — Каян алыйм ди мин аны, “суыталар” инде, “суыталар”... Башларым харап булды...— дип кабат елап җибәргән. Җыелган халык: — Әннекәй генәм!— дип җиргә сеңгән. Аның саен Рәис бөгелә төшкән, ә бераздан халык тагын да: — Ай Ходаем, ай Ходаем...— дип, аһ-интизарлык кыла башлагач, бөтенләй дә идәнгә капланып үксергә тотынган: — Каян алыйм ди мин ул кадәр акчаны?— Йодрыгы белән идәнне төя ди. Шунда район милициясе башлыгы сорап куймасынмы: — Ә нигә дип “именно” сине алганнар әле алар, башка кешене түгел? Аның болай дип үлчәми әйтүе шунда халыкны диварга сылап куйган. — Әстагъфируллаһ, әстагъфируллаһ!— дигәннәр кайсылары. — Чыннан да ни өчен мине соң әле, нишләп сине түгел? Минем ни гаебем бар?— дип, милиция башлыгына карап, капланган җиреннән күтәрелеп, өстәл артындагыларга якынлашкан Рәис. — Берәр гөнаһың бардыр?— дигән милиция башлыгы, шунда ук үз гаепләрен дә ярым-йорты хәтере аша уздырып һәм: “Алла сакласын, бу бәндә, минем белән чагыштырганда, сабый күз яше төсле пакь һәм саф!”— дип уйлап куйган. Шулай да башы эшләп алган да (фикер казаны зур шул), йомшаграк итеп: — Бәлки, дим, син — шофер кеше, берәрсен ялгыш бәрдереп үткәнсеңдер, ни, яки башкадыр?— дигән. — Алла сакласын! Моңа кадәр дә саклады, моннан соң да бер үзенә генә сынам!.. Иптәш “начальник”! Кая ди ул, авыл эчендә генә йөрим мин! Алла сакласын... Рәиснең тагын да үксеп җибәрүеннән курыккан район милициясе башлыгы: — Мин болай, аптырагач кына,— дип әйтергә мәҗбүр булган.— Берәрсенең юлына аркылы төшмәдеңме? — Юк инде, сез нәрсә? — Ә нигә “именно” сездән сорыйлар? — Белмим... Милиция башлыгы башын кашырга мәҗбүр булган. Барысы да аңа карап торалар икән. Шунда фикер казаны тагын да кайнарланып алган Габдуллин тагын бер сорау ыргыткан: — Бәлки берәрсе белән бутаганнардыр? — Монысы булырга мөмкин!— дигән Рәис, аның сүзләрен шунда ук эләктереп алып, җыелган халыкка каранып. — Монда тагын кайсыгыз Рәис?— дигән милиция башлыгы, кем Рәис, шуны атарга җыенган кебек ачу белән. — М-м-м-мин...— дип чыгып баскан арендатор Кулак Рәис, кулындагы боерык кәгазьләренә кадәр дөбер-шатыр калтыранып. — Тагын кем?— дигән милиция башлыгы, халыкны чүктерерлек итеп карап куеп. — Бүтән юк!— дигән ышанычлы тавыш белән күмхуҗ рәисе. Бу рәисне “персидәтел” дип кенә белгән авыл халкының аны шик астына куярга башына да килмәгән, билгеле. — Алайса синең ни гаебең бар?— дип, арендатор Рәиснең күзенә кадалган милиция башлыгы Габдуллин. — Бе-бе-белмим,— дигән арендатор, мескен,— мин көне-төне дуңгызлар карыйм. Беркая чыккан, һичкемне күргән юк. Эштә мин, көне-төне эштә. Юньләп ял да күргән түгел! — Һе,— дигән бик тә мәгънә белән башлык,— һе, алай икән... Арендатор икән... Дуңгызлар карый икән... Һе... Ни көрисең?.. — Тизәк көрим, дуңгыз тизәге, иптәш ни-кем,— дигән арендатор Рәис. — Тизәк көрим?— дип көлгән башлык, барчасына да ачу беләк карап куеп.— Акча көрим, диген, акча! — Акча?— дигән аптыраулы арендатор. — Акча!— дип бармак төрткән аңа халык.— Акча көри, акча! — Гаепле!— дигән, озын-юан бармагын аңа гүяки үтәли төртеп башлык,— Гатауллин, кулга алырга! — Тыңлыйм, иптәш Габдуллин!— дип, участок милиционеры шунда ук арендатор Рәиснең кулларын артка каерып богаулап куйган. — Сез нәрсә?— дип сикереп торган хакимият башлыгы.— Сез нәрсә, иптәш Габдуллин? Нинди гаеп? Нинди кулга алу? — Дуңгызларны кем карый?— дигән, сикереп торып күмхуҗ рәисе. — Гаебе нидә?— дигән халык. — Боларны бутаганнар!— дип, зур мәгънә белән сүз башлаган Габдуллин, аларга төртеп-төртеп күрсәтеп: — Ул Рәис дип белеп бу Рәисне алганнар! Барысы да шым булганнар. Шунда гына эшнең асылын аңлап өлгергән арендатор Рәис: — Йа Аллам,— дип идәнгә сыгылып төшкән. — Ычкындыр аны, богау салу артыграк булган!— дип әмер биргән Гатауллинга Габдуллин.— Беркая да кача алмаячак болай да!.. Азат ителүдән генә арендатор Рәиснең хәле яхшырмаган. Ул угаланган да угаланган, бетеренепме бетеренгән. Бер Рәисне икенчесе алыштырган. — Нишлибез?— дип сораган күмхуҗ рәисе, үзенең дә рәис булуын әлегә искәрмичә, халыктагыча үзен бары тик “персидәтел” генә дип белеп. — Белмибез,— дигәннәр барысы да бердәм. Мондый вакытта һәркемнең күзе хуҗаларга таба юнәлә. Алар ни әйтер? Чөнки дә олы, зур кешеләр! Ни дисәләр дә, бары тик алар гына, алар гына хаклы! — Өч мең доллар?— дип башын кашыган күмхуҗ рәисе. — Түләргәме?— дигән Гатауллин. — Нинди түләү! “Ни в коем случай!”— дияргә кодрәте җиткән хакимият башлыгының. — Түләү юк!— дип, аны җөпләп, сүзен белдергән күмхуҗ рәисе. — Ничек инде?— дигән арендатор Рәис.— Акчагыз бар бит! — Үзеңнекен? Мин каршы түгел,— дигән күмхуҗ рәисе. — Әле генә акчабыз юк шул,— дигән баш бухгалтер, экономистка карап куеп. — Доллар белән шул,— дип сүз кыстырган, бәланең үзеннән узып барганлыгына тынычланып калган шофер Рәис. — Түләмибез, бетте-китте!— дип кырт кискән күмхуҗ рәисе, баш бухгалтерның сүзләрен йөрәге аша уздырып. — Миңа нишләргә? Башымны бетерәләр, харап булам! Инде алар мине эзләячәкләр!— дигән, “мине” сүзенә йөрәк яргыч басым ясап, акылы югалып калган арендатор Рәис, акча хакында түгел, үзе турында хәсрәтләнеп. Шунда чарасызлык йөгәне кигән хөкемдарлар һәм хакимдарлар тынып калган. Халык: — Йа Ходаем, йа Аллам!— дип иңрәгән. Көтелмәгән җиргә чакырылмаган кеше килеп керүчән шул ул. Хат ташучы, соңгы елларда бигрәк тә юкарып калган биштәрен җилкәсендә генә очыртып, халыкны ера-ера, ишектән түргә таба узган. — Безгә яисә Рәискә берәр хат юкмы? Мондый вакытта куркыту, “угроза” белән алар язучан булалар!— дип, аңа кулын сузып эндәшкән милиция башлыгы Габдуллин. — Юк иде шул,— дигән хат ташучы, биштәрен тиз-тиз актаргалаган. Онытып калынмасын диярәк эзләнеп маташкан.— Гәзитләрдән гайре һич ни күренми. Күмхуҗ рәисе каршысына китереп салынган вакытыннан бик тә артка калып алга баручы вакытлы матбугатны хакимият башлыгы актаргаларга тотынган. Әмма дә хәрефләрдән сүзләр җыя алмыйча шактый озак казынган, чокынган. Ахырда, күз-борынын кат-кат сөрткәч кенә, бераз тынычланып, үзалдына укып киткән: — “Цильна” күмхуҗы рәисе... Аны ишетергә өлгергән Габдуллин шунда ук гәзиттәге шул язмага капланган. Барысы да өстәл тирәсен сырып алганнар. — Күмхуҗ рәисе?..— дип сузып кабатлаган хаким. — Күмхуҗ рәисе?— дигән аңа ияреп күмхуҗ рәисе. — Күмхуҗ рәисе!— дигәнгә сөенеченнән авызын ерган арендатор Рәис. — Күмхуҗ рәисе?— дип пышылдашкан халык. — Күмхуҗ рәисе — колхозның “персидәтеле” инде ул!— дигән Гатауллин, сүзнең мәгънәсенә яңа гына төшенеп. — Йа Аллам!— дип иңрәгән күмхуҗ рәисе.— Кеше өчен кайгырып торам икән, ә монда бәла минем башны эзләп йөри!.. Йа Хода! Миңа нишләргә? Харап итәләр бит! Өстәл артыннан чыккан күмхуҗ рәисе халык ураган бүлмәне бер әйләнеп узган да, әле Габдуллин, әле хакимнең муенына асылынып: — Нишлим? Кая качыйм, иптәшләр?..— дип сыгылып төшкән.— Харап иттермәгез! Коткарыгыз! Минем үләсем килми! Балаларым бар!.. — Кассада акчаң күпме?— дигән Гатауллин, җаен тапкандай: — Долларга алыштырыйк! — Чит илдә шул, чит илдә!— дип җавап биргән күмхуҗ рәисе, серен чишәргә мәҗбүрлектән.— Ышанычлы булсын дип Швейцариягә үк илтеп салган идем... — Ничек, синеке дә шундамыни?— дигән аптыраган хаким. — Сездән күреп инде, сездән күреп,— дип акланган рәис. — Юләрләр,— дигән ачу белән Габдуллин.— Атна-ун көнсез аннан алып кайтып җиткереп буламы соң аны? Мин, менә, ахмак булмадым, Төркия генә илтеп салдым! Мокытлар! — Ярдәм итегез, туганнар!— дип халыкка рәис учларын сузган. — Ярар,— дигән бераздан хаким, аны тынычландырырга теләп.— Ни дә булса уйлап табарбыз! Районның ятим-ябаганы яклау һәм саклау бүлегендә бар иде бугай...— Шунда ук телефон тәгәрмәчен боргачлый башлаган, әмма көтмәгәндә Гатауллин телгә килгән дә шофер Рәистән сорап куйган: — Алар синең белән кайсы телдә сөйләштеләр? Ялгышма, исеңә төшер! Бу бик тә “важно”! — Кайсы дип инде...— Рәис бераз каушап калган. “Татардан андый кеше талаучылар чыкмый, була калса да, урысча сөйләшә инде”,— дип уйлап алган да: — Урысча инде, урысча!— дигән. — Я, ничек әйттеләр инде?— дип төпченгән Гатауллин, гаҗәеп оста шымчыларны телевизордан күреп, алардан һәртөрле сәер хәрәкәтләрне өйрәнеп калганынча һәм кыяфәтен китереп. — “Ты Раис шту ли?” дип сорадылар.— Рәис яшереп тормаган. — Әһә, “Раис” дип сорадылар, әйеме? Аның ни әйтергә теләгәнен әлегә төшенеп җитмәгән, әмма аңлаган кебек кыланган хөкемдар һәм хөкемдарлар әле Гатауллинга, әле Рәискә таба борылып караганнар. Шунда гына участок милиционеры дәвам иткән: — Ишетегез! “Раис” дип әйткәннәр, “персидәтел” дип түгел! Аның әле без дә “персидәтел”не рәис икәнлеген гәзиттән генә чамалап беләбез. Ну ул журналистларны!— Ахыргы җөмләсендә күккә чөелгән йодрыгын, хуҗалар алдында яхшы түгел дип, өстәлгә китереп сугудан чак тыелып калган. — Әһә! Минем гаеп юк икән! Минем катнашым кирәкми!— дип кычкырып сөенгән күмхуҗ рәисе, бәладән котылуына чиксез куанып һәм графиннан берьюлы өч стакан суны авызына бушатып. Барысы да җиңел сулап куйганнар. Телефон тәгәрмәчен боргачлаудан инде туктаган хаким трубканы урынына аткан. Бөтен гаепне арендатор Рәискә йөкләгәннәр дә, Казандагы генералга хәбәр биргәннәр. Эшне ул шунда ук үз кулына алган. Өч вертолет, бер дивизия милиция җибәргән. Тиздән үзе дә бу гаскәр белән идарә итү өчен килеп җиткән. Агачлык башына, капкынның җиме буларак, кара сумкага өч мең доллар тутырып, зур сак астында илтеп куйганнар да, танклар белән әйләндереп алганнар. Һәр куак төбенә бер милицияне баштан-аяк коралландырып салганнар. Ул арада, бәладән башаяк дип, арендатор Рәис, дуңгызларын ташлап, эш хакын да дәгъвалап тормастан, кара төндә, адәм күзе күрмәгән якка китеп барган. Эзе дә калмаган, барлыгын-юклыгын да онытканнар. Кара сумканы бер көн, ике көн, өч көн... кырык көн һәм төннәр буе саклаганнар. Әмма килүче дә, алучы да күренмәгән. Вертолетлар һәм танклар әллә нинди утларын яндырып, бер дивизия милиция ике күзен биш итеп сакта торуын дәвам итсә дә мәгънә чыкмаган. Ахырда, арендатор Рәиснең симерткән дуңгызлары ашалып беткәч, Чокалның гына түгел, хәтта Чүпрәле районы күмхуҗларының келәтләрендә кырып-себерерлек бер юлпыч та ашлыгы-бодае-оны калмагач, әмер ирешеп, акчаны үзләренә алып, генералы-ние Казанга кайтып киткән. Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:
|