Очып үт­кән кош­лар каң­гыл-каң­гыл 6 страница

— Эс­се­се ни­чек бул­ды?— дип со­рап куя.

— Нин­ди эс­се­се, нәр­сә­не­ке?— ди Га­мил, сүз­нең ни ха­кын­да бар­ган­лы­гын аң­лый ал­мый­ча, әм­ма бу со­рау­ның бер-бер эт­лек бе­лән би­рел­гән­ле­ге­нә һич­бер шик­лән­ми­чә. Сә­еф исә со­ра­вын баш­ка­ча­рак, аң­ла­еш­лы­рак итеп ка­бат­лый:

— Мун­ча па­ры­сы дим?

Ки­беп җит­мә­гән чәч­лә­рен арт­ка таш­лап, ике дә уй­лап тор­мый­ча Га­мил җа­вап би­рер­гә өл­ге­рә:

— Ях­шы бул­ды!

Әм­ма:

— Ар­ка­лар ка­ты итеп ыш­кыл­ды­мы?— дип, Сә­еф һа­ман да үр­тәү ягын ка­е­ра.

— Әйе, ка­ты итеп ыш­кыл­ды!— ди Га­мил, сүз­нең һич­шик­сез ба­ры тик үз ар­ка­сы ха­кын­да ба­рыр­га ти­еш­ле­ге­нә шик­лән­ми­чә.

Ә­гәр дә со­рау-җа­вап ал­ма­шу шу­ның бе­лән ге­нә бет­сә, мәҗ­лес­лә­ре ин­де дә баш­ла­нып ки­тәр иде. Әм­ма шун­да ара­га Чул­ма­ния ка­ты­ша һәм:

— Ни сөй­ли­сең син, Га­мил?!.— дип ачу бе­лән әй­теп куя. Бү­тән­нәр аның бу сүз­лә­рен, үз те­лә­гән­нә­рен­чә: “Ник сөй­ли­сең?”— ди­я­рәк ише­тә­ләр һәм та­гын да пы­шык-пы­шык­тан баш­лап кө­ле­шер­гә то­ты­на­лар. Ка­бат кү­тә­ре­леп кил­гән трак­тор тә­гәр­мә­че ка­дәр­ле ай, шун­да чак кы­на тә­гә­рәп тө­шеп кит­ми­чә, тау сыр­ты­на көч­кә ябы­шып ка­ла. Йок­лар­га әзер­лән­гән авыл бо­лар­ның каһ­ка­һа­сын­нан ай­нып ки­тә, тү­бән оч­та­гы Хәл­лүш­нең әле бү­ген ге­нә өеп бе­тер­гән га­лә­мәт би­ек һәм зур пе­чән чү­мә­лә­се авып тө­шә, би­лә­мә­лә­рен ка­рап кай­ту ни­я­те бе­лән ур­ман­нан авыл­га юл алу­чы бү­ре өе­ре, алар­ның ки­нәт пыр­хыл­дап гөр­сел­дәү­лә­рен мыл­тык ату бу­ла­рак ка­бул итеп, өн­нә­ре­нә ки­ре ме­неп тая. Ба­ры тик мәң­ге ай­ны­мас Ра­фи­нат абый гы­на: “Дөнь­я­ны су бас­са, үр­дәк­кә ях­шы!”— дип, уңын­нан су­лы­на бо­ры­лып ята да йо­кы­сын дә­вам итә. Чы­гар­га әле ге­нә өл­гер­гән йол­дыз­лар тә­мам ко­е­лы­шып бе­тә яза­лар. Ул ки­чен Өл­фәт абый­лар­ның тарт­ма­да утыр­ган та­вык­ла­ры егер­ме ту­гы­зын­чы көн уры­ны­на егер­ме җи­ден­че­сен­дә үк күп-күп итеп че­беш чы­га­рыр­га өл­ге­рә­ләр. Бир­сә дә би­рә икән адәм ба­ла­сы­на Ал­ла­һы тә­га­лә бә­рә­кәт­не, бе­рәү­ләр­гә күк­тән ут төш­кә­лә­гән­дә, бо­лар­га ман­ный бот­ка­сы ява.

...Бе­раз­дан ба­ры­сы да ты­ныч­ла­на­лар. Га­мил дә, Чул­ма­ния дә, Сә­еф тә мун­ча ту­рын­да яр­ты сүз дә куз­га­тыр­га кур­кып, авыз­ла­ры­на чи­лә­ге бе­лән су ка­ба­лар. Мәҗ­лес шун­да гы­на тә­мам җы­е­лып, ка­бат­тан баш­ла­нып ки­тә, шак­тый­лап сый­ла­шып һәм сый­ла­нып ал­ган­нан соң җыр һәм би­ю­ләр­гә кү­чә­ләр. Оч­ра­шу ки­чә­се кү­ңел­ле ге­нә дә­вам итә. Һәм ме­нә ба­ры­сы да ар­ты­гы бе­лән ты­ныч­ла­нып кал­гач, Сә­еф, уен-көл­ке­гә та­гын ва­кыт җит­те дип, Га­мил­дән юри со­рап куя:

— Чул­ма­ни­я­нең ар­ка­сын ка­ты итеп удың­мы, әл­лә йом­шак кы­на итеп­ме?

Га­мил­нең исе дә кит­ми:

— Ә аны­сын ин­де үзен­нән со­ра!— дип ке­нә җа­вап би­рә. Имеш, хә­зер нәр­сә сөй­лә­сәң дә ярый, га­фу ите­лә, янә­се.

Сә­еф шун­да кыч­кы­рып дә­шәр­гә то­ты­на:

— Чул­ма­ния, Чул­ма­ния, дим! Кая әле син?

— Нәр­сә бул­ды?— дип, Чул­ма­ния би­е­гән җи­рен­нән тук­та­лып со­рап куя.

— Га­мил­не­ке бик алай ка­ты бул­ма­ган­дыр?

Тө­гәл ге­нә нәр­сә ха­кын­да сүз бар­ган­лы­гын аң­лап ук бе­тер­мә­сә дә, Чул­ма­ния бу юлы үл­чәп ке­нә җа­вап би­рер­гә уй­лый. Шун­лык­тан, бию­ен өзеп, Сә­еф­нең яны­на ки­лә, ка­бат­лап со­рый:

— Нәр­сә­се ка­ты бул­ма­ган?

— Ну, мун­ча ин­де, мун­ча!— ди аңа Сә­еф, сүз­не һа­ман ша­яр­ту ягы­на бо­рыр­га те­ләп.

— Ул мун­ча әле һа­ман бет­мә­де­ме­ни?— Ачу­лы Чул­ма­ния шун­да ап­ты­рау­лы кы­я­фәт чы­га­ра.— Җит­кән­дер ин­де?!.

— Ну...— ди Сә­еф, ки­ре­лә­неп.

— Нәр­сә­се ну?— дия Чул­ма­ния, аңа кар­шы.

— Ка­ты­мы, дим?— Сә­еф тарт­ка­ла­шу­га бо­ры­ла баш­лый.

— Ка­ты, бик ка­ты!— ди Чул­ма­ния, аны ты­ныч­лан­ды­рыр­га те­ләп.

— Га­мил­не­ке­ме?— Сә­еф­нең җе­не ко­тыр­мак­чы. Әм­ма шун­да аның ха­ты­ны, ире­нең нәр­сә әй­тер­гә те­лә­вен аң­лап алып, юри төрт­те­реп куя:

— Әнә, ке­ше­ләр­не­ке — ка­ты, ә си­не­ке — мун­ча­ла!

Һәм­мә ко­лак­лы вә ко­лак­сыз­лар аның әйт­кән­нә­рен ише­теп ала­лар. Сүз­нең бу як­ка бо­ры­лып ки­тә­сен көт­мә­гән Сә­еф­нең авы­зы ачы­лып ка­ла. Сый­ныф­таш­ла­ры шун­да шарт­лап-шарт­лап кит­кән­дәй кө­ле­шә баш­лый­лар. Алар­ның бо­лай бер­тук­тау­сыз кет­кет, каһ­ка­һа, ха­ха, ва­ха-ва­ха, да­ха-да­ха, ба­ха-ба­ха ки­лү­лә­ре­нә ко­яш та ул ир­тә­дә бер сә­гать­кә ир­тә­рәк уя­ныр­га мәҗ­бүр бу­ла. Кө­тү дә ир­тә­рәк куз­га­лып, йо­кы­ла­ры туй­мый­ча уян­ган ха­лык, бер сә­гать­кә со­ңар­ган сә­гать­лә­рен дө­рес­ләр­гә, элен­ке-са­лын­кы гы­на йө­ре­неп, та­вык-че­беш­кә җим бир­гәч, кал­ган бар эш­лә­рен дә оны­тып, та­гын йок­лар­га ята­лар.

Мәҗ­лес тә та­ра­ла. Алар­ның төр­кем-төр­кем кө­ле­шеп кай­ту­ла­рын ту­ган-ту­ма­ча­ла­ры җыр­ла­шу­ла­ры дип ка­бул итә­ләр.

Ва­кый­га шу­ның бе­лән тә­мам­лан­са да, авыл­да җеп очын та­бып бул­мас­лык сүз та­ра­ла. Имеш, Га­мил бе­лән Чул­ма­ния бер­гә мун­ча кер­гән­нәр икән дә, бер­се икен­че­се­нең ар­ка­сын юып ят­кан­да өс­лә­ре­нә Сә­еф ки­леп эләк­кән. Һәм та­гын да әл­лә ни­ләр, бик күп нәр­сә­ләр ин­де шун­да. Янә­се, Сә­еф­нең үз хәл­лә­ре хөр­ти икән. Ха­ты­ны аны дух­тыр­га күр­сә­тер­гә алып кит­кән, ди.

Әм­ма бо­ла­ры ба­ры­сы да ял­ган сүз, гай­бәт ар­ба­сын­нан тө­шеп кал­ган ала­ма саф­са­та­лар­дан гы­на иде.

­ Сен­тябрь, 1999.

Э Ч Т Ә Л Е К

Әтәч Котбетдин. Хикәя.................. 3

Йөзекле хәйлә. Хикәя................... 5

Күлмәклек тә ыштанлык. Хикәя................ 6

Хакимлек сере. Хикәя................... 7

“ЗИС – 5”. Хикәя.................... 9

Тәүбә-тәүбә, әстагъфируллаһ! Хикәя.............. 22

Әрсезлек. Хикәя.................... 35

Сыер Сәлим. Хикәя................... 36

Чаллы юлы. Хикәя.................... 37

Кем кемлеген белер вакыт. Хикәя............... 38

Габденнасыйр бабай нәсыйхәте. Хикәя............. 40

Баллы кул, тәмле тамак. Хикәя............... 41

Сәгыйть Яруллин — партизан. Хикәя............. 42

Егет димләү. Хикәя.................... 44

Затлы холыксыз. Хикәя.................. 46

Закон аермасы. Хикәя................... 47

Акыллы киңәш. Хикәя.................. 49

Яшел чәчәк. Хикәя.................... 50

Үлчәүле Әхмәтсафа. Хикәя................. 51

Өч күзле кыз. Хикәя................... 53

Халык хөкемдары. Хикәя................. 54

Татарча сөйләшү. Хикәя.................. 55

Бөекләр белән бәхәс. Хикәя................. 57

Дөнья куласасында. Хикәя................. 58

Фатихның Мөгелсеме. Хикәя................ 59

Гөлүсәдән җил исә. Хикәя................. 60

Дуслык хатирәсе. Хикәя.................. 62

“Отличник”лы сыйныф. Хикәя................ 63

Капчык баскан егет. Хикәя................. 64

Айныткыч шешә. Хикәя.................. 66

Әбиләр көмешкәсе. Хикәя................. 67

Булган егет. Хикәя................... 69

Илгизнең бер дәресеннән. Хикәя............... 70

Егетлек хәвефе. Хикәя.................. 71

Сүз мәгънәсе. Хикәя................... 73

Төнге шәһәр. Нәсер................... 74

Исәнме, әбием! Нәсер.................. 75

Сөйрәлчек. Үзсөйләм................... 76

Эреләрдән шул мин. Хикәя................. 77

Бозга әверелү. Нәсер................. 78

Хәтер калу. Нәсер................... 79

Ялганчы илче. Нәсер................... 80

Яныңа кайткандыр. Хикәя................. 81

Дөнья йөреше. Хикәя.................. 82

Тамаша. Хикәя................... 84

Ярый әле. Үзсөйләм................... 85

Сүз. Нәсер..................... 86

Акча машинасы. Хикәя.................. 87

Хушыгыз, туганнар, дусларым! Хикәя............. 90

Халык мәнфәгатен яклап. Хикәя.............. 91

Күсәк. Хикәя..................... 92

Бәхет кошым. Хикәя.................. 93

Итче. Хикәя..................... 94

Хөрмәтле. Хикәя..................... 95

Теш вакыйгасы. Хикәя................... 97

Иренгә дә йокмады. Хикәя................ 98

Бар икән янасылар. Нәсер................ 99

Борын мәсьәләсе. Үзсөйләм............... 100

Дөньяга танылу серләре. Хикәя.............. 101

Бөекләр арасында. Үзсөйләм............... 102

Бай булу серләре. Хикәя................ 103

Халык депутаты. Хикәя.................. 104

Үпкәләсәң, үпкәлә. Үзсөйләм................. 106

Ике икең — биш. Хикәя................ 107

Галия әби догасы. Хикәя................ 108

Карчыклар сагышы. Хикәя................ 109

Хатыннан уңды ул. Хикәя................ 110

Уңышлы хатын. Хикәя................ 111

Баш мәсьәләсе. Хикәя................. 112

Безнеке кешенекечә булмас. Хикәя............. 113

Кичке Фатыйма. Хикәя................. 114

Чибәрем дә бер генәм. Хикәя................ 116

Ниятле бабай. Хикәя................. 117

Йокы тәме. Хикәя.................. 118

Җен белән пәри. Хикәя................. 119

Гөлбирә. Хикәя.................. 121

Юныс бабай белән соавторлыкта. Хикәя............ 122

Күңел бүлмәсенең хәлләре. Хикәя.............. 123

Коймасы койма гынамы? Хикәя.............. 124

Дөньяны кулга алу сере. Хикәя.............. 125

Татар чәе. Хикәя.................. 127

Империалист. Хикәя................. 128

Безнекеләрдә бар да бар. Хикәя.............. 132

Бар икән күрәселәр. Хикәя................ 134

Сөйкемле сөяк. Хикәя................ 136

Гыйльменисаттәй кем ул? Хикәя.............. 139

Бер хатын белән тормыш. Хикәя.............. 140

Йөз белән йөрү. Хикәя................. 143

Багана фалы. Хикәя................. 145

Гөлбануның кызыл чәчәкле гөле. Хикәя........... 150

Дәрвишлек хозуры. Хикәя................ 153

Яшәү сере. Хикәя................. 156

Әхмәтвәли гыйшкы. Хикәя................ 161

“Игорь кенәз” Хикәя................. 167

Бәхет туфрагым бар. Нәсер............... 171

Ат урлауның ние бар? Хикәя............... 174

Ак Ай буендагы кич. Хикәя............... 210

Дөнья бәһасе. Хикәя................ 220

Әфчүк Хәмидулла. Хикәя............... 223

Маҗаралы Гыйльметдин. Хикәя.............. 226

Сөлек. Хикәя.................. 231

Чикләвекле имән ауган. Хикәя.............. 234

Чиләгенә капкачы. Хикәя................ 237

“Татар” Хикәя.................. 241

Бар бер авыл, Чокал, диләр... Хикәя............. 245

Кысыр хәсрәт. Хикәя................. 258

Ахмак Кәшифнең гайрәте. Хикәя.............. 261

Ике Мөхәммәд. Хикәя................. 262

Лампалы Филүсә. Хикәя................ 267

Кеше түгел. Хикәя................. 271

Галим-голамә хәтере. Хикәя............... 273

Коммунизмга барышлый. Хикәя............. 275

Халык бәхетлеләре. Хикәя............... 276

Кендек тегәр чукмар. Хикәя............... 278

Кызыл-яшел аермасы. Хикәя............... 279

Олуг юбилей илә сүзләр тезмәсе. Хикәя............ 281

Шикәремдер-балымдыр. Хикәя............... 285

Коелган мәхәббәт таҗы. Хикәя............... 291

Бакырчыдан алтын чыккан. Эссе.............. 296

Шөкерсез Шакир Һабиловның абынуы. Фельетон........ З03

Китап кешесе. Хикәя................. 309

Салым инспекциясе. Хикәя................ 312

Атаман. Хикәя................... 317

Сөю-сәгадәт аламасы. Хикәя............... 323

“Кыяфәтнамә” серләре. Хикәя............... 331

Имлачы Хәйдәр. Хикәя................. 332

Саламга май кунган. Хикәя............... 336

Осталык хикмәте. Хикәя................ 338

Күз яше сере. Хикәя................. 342

Чакырулы туй. Хикәя................. 347

Җен мәсьәләсе. Хикәя................. 349

Солдат хикмәте. Хикәя................. 353

Өч алмалы мәсьәлә. Хикәя................ 359

Кило ярымлы кура җиләге. Хикәя.............. 362

“Бәллүр каләм” иясенә тәбрик. Хикәя............ 369

“Өфет мае” Хикәя.................. 373

Тормозлы Сөббух. Хикәя................ 382

Мөдәмир, яки “Тәрәзә төбең үрмә гөл!..” Хикәя......... 386

Сүләшәевкә сәлам! Хикәя................ 397

Бир, апаем, бир! Хикәя................. 402

Яңа бульбулятор. Хикәя................ 406

Кәтерҗән кетертеге. Хикәя................ 409

Болай булды вакыйга. Хикәя............... 416

Дуслык бәясе. Хикәя................. 419

Буа шикәренең тәме. Хикәя................ 421

Ялгышмагыз, җәмәгать! Хикәя............... 430

Мунча парысы. Хикәя................. 432

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: